W ramach konkursu Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych „Wspieranie działań archiwalnych” kontynuowano w ubiegłym roku prace nad archiwum jezuitów kłodzkich, realizując trzeci etap projektu „Od-Nova”
Projekt obejmuje prace ratunkowe, porządkowe, inwentaryzacyjne i konserwatorskie dotyczące częściowo skatalogowanego zbioru pojoannickiego (zawierającego również dokumenty po kłodzkich augustianach) w obrębie Archiwum Wielkiego Dekanatu Kłodzkiego. Wraz z upływem czasu część dokumentów doznała dotkliwych zniszczeń.
Stan pieczęci przed rozpoczęciem prac, fot. Grzegorz Sadowski.
Zbiory zgromadzone w archiwum kościelnym parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kłodzku do niedawna pozostawały praktycznie nieznane i nie istniały w obiegu naukowym. W miarę postępów prac te bezcenne dokumenty stają się materiałem dostępnym do badań historycznych. Wśród nich znajdują się m.in. dokumenty związane z historią kościoła i pobliskich terenów, dokumenty królewskie i cesarskie, bulle papieskie i odpusty. Przez wieki zbiór przechowywano w pięknej, barokowej szafie.
Archiwum dolne. Pieczęć przechowywana w barokowej szafie, fot. Grzegorz Sadowski.
Akcję ratowania zbiorów rozpoczęto w maju 2017 roku i polegała ona na przeprowadzeniu prac porządkowych. Drugi etap projektu rozpoczął się rok później i zaowocował m.in. konserwacją 33 średniowiecznych pergaminów. Więcej o etapie drugim w artykule „Inwentaryzacja i konserwacja bezcennych dokumentów z archiwum jezuitów w Kłodzku”.
Trzeci etap projektu dotyczył głównie uporządkowania, oczyszczenia i zabezpieczenia w opakowaniach bezkwasowych kolejnych cennych dokumentów oraz oznakowania i przeniesienia zbiorów z zagrożonego pomieszczenia dotychczasowego archiwum do pomieszczenia wyremontowanego. Najcenniejsze, pochodzące z XIV wieku 34 dokumenty z pieczęciami poddane zostały konserwacji i wraz z powstałą w tym procesie dokumentacją umieszczono je w nowym archiwum.
Proces konserwacji materiałów, fot. Henryka Szczepanowska.
Archiwalia zostały oczyszczone, zidentyfikowane i zabezpieczone przed działaniem szkodliwych czynników oraz przygotowane do ekspozycji. Prace konserwatorskie prowadzili podobnie jak w poprzednim etapie projektu dr hab. Weronika Liszewska i dr Jacek Tomaszewski z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Znalezione w czasie prac porządkowych muzykalia także opisano, zidentyfikowano i zapakowano w kartony bezkwasowe.
Pergamin podczas prac pomiarowych, fot. Grzegorz Sadowski.
Rysunek odnaleziony na okładce dokumentu, fot. Grzegorz Sadowski.
Jedna z pieczęci przechowywanych w archiwum, fot. Grzegorz Sadowski.
Zarówno dokumenty po konserwacji, jak i wybrane fotografie oraz dokumentacja pokonserwatorska zostanie okazana już w poniedziałek 9 marca 2020 roku o godzinie 13:30 na specjalnym pokazie w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej przy ul. Dziekaniej 1.
Wcześniej średniowieczne pergaminy opatrzone pieczęciami i jedwabnymi sznurami poddane konserwacji podczas projektu Od-Nova 2 można było oglądać m.in. w czerwcu 2019 roku podczas IV Kłodzkiej Nocy Kościołów. Koordynatorzy projektu Henryka Szczepanowska i Mieczysław Kowalcze opowiadali o prowadzonych pracach także w październiku ubiegłego roku na konferencji Archiwów Państwowych „Archiwa kościelne w niepodległej Polsce”.
Zespół prowadzący prace nad projektem „Od-Nova”, fot. Grzegorz Sadowski.
Archiwum górne po remoncie i przeniesieniu zbiorów, fot. Grzegorz Sadowski.
Prace badawcze nad archiwaliami odnalezionymi w trakcie realizacji zadania nadal trwają i niebawem zakończą się publikacją. Bezcenne dokumenty są dostępne dla wszystkich środowisk naukowych po uzgodnieniu terminu i spełnieniu warunków regulaminu.
___
„Wspieranie działań archiwalnych” to konkurs dotacyjny organizowany przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego celem jest udzielenie wsparcia podmiotom wytwarzającym i gromadzącym materiały archiwalne wchodzące w skład ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego. Przyznawane środki pozwalają na realizację projektów z zakresu opracowywania, udostępniania i zabezpieczania materiałów archiwalnych. O przyznanie dotacji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych ubiegać się mogą m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.
W ramach przeprowadzonych edycji konkursów w latach 2016-2019 dotację otrzymało blisko 100 beneficjentów. Łączna wysokość przekazanych środków wynosi obecnie prawie 4 mln zł.
