Dezynfekcję i pełną konserwację przeszły księgi pochodzące z ormiańskiego kościoła w Stanisławowie (obecnie Iwano-Frankiwsk): księga chrztów z lat 1703-1783 i księga zgonów z lat 1715-1829. Dzięki konserwacji proces destrukcji najstarszych ormiańskich ksiąg metrykalnych znajdujących się w Archiwum Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich został zatrzymany. Księgi zostały zabezpieczone i można z nich bezpieczne korzystać bez narażania materiału na zniszczenia i zdrowia na działanie mikroorganizmów.
Księgi mogą być również prezentowane na ekspozycjach. Jedną z nich można już oglądać na stałej ekspozycji w siedzibie Fundacji (Warszawa, ul. Świętojerska 12).
Odkrycie w oprawach ksiąg
Podczas prac dokonano niecodziennego odkrycia! W skórzanych oprawach ksiąg znaleziono 54 karty zapisane w większości literami w ormiańskim. Pochodzą one z XVIII wieku. Znalezisko zostało wydobyte z okładek, rozdzielone i oczyszczone.
– Ważnym etapem prac konserwatorskich było oddzielenie okładek zawierających cenne rękopiśmienne karty od skóry oprawy oraz pełna konserwacja tych kart – mówi konserwatorka Hanna Machaj. – Powierzchnia okładek oraz skóra były pokryte grubą warstwą zanieczyszczeń. Ze względu na duże osłabienie i kruchość papierowego podłoża rękopisów oraz jego podatność na uszkodzenia mechaniczne, rozdzielanie i oczyszczanie rękopisów było bardzo utrudnione. Karty sukcesywnie oczyszczaliśmy z warstw pleśni, kurzu i innych zabrudzeń, numerowaliśmy ołówkiem i oddzielaliśmy pojedynczo od pozostałych.
Przeprowadzone zabiegi pozwalają na bezpieczne badania nad tymi nieznanymi dotąd rękopisami, które mogą okazać się cennym materiałem dla historyków. Pracownicy Archiwum przypuszczają, że znajduje się wśród nich kilka kart glosariusza kipczacko-ormiańskiego, którego inna część została już wcześniej odkryta w innej księdze ze zbiorów Archiwum i opracowana.
Opracowanie spuścizny
Ponadto w ramach prac opracowano, zewidencjonowano i opakowano spuściznę Leona Ter-Oganjana – ważnego działacza ormiańskiej społeczności w Warszawie. Spis jednostek można znaleźć już w serwisie Szukaj w Archiwach.
Efekty prac w tej i innych edycjach konkursu „Wspieranie działań archiwalnych” udostępniane są również na stronie internetowej Fundacji, w Wirtualnym Archiwum Polskich Ormian.
„Wspieranie działań archiwalnych” to konkurs dotacyjny, który organizujemy od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W jego ramach wspieramy ratowanie archiwaliów w różnych zakątkach kraju.
W konkursie wyłaniamy najlepsze projekty, obejmujące opracowywanie, udostępnianie oraz zabezpieczanie materiałów archiwalnych z ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego (nieprzechowywanych przez Archiwa Państwowe). O przyznanie dotacji mogą ubiegać się m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.
W ramach kolejnych edycji konkursów, przeprowadzonych w latach 2016-2022, dofinansowaliśmy już 137 projektów. Łączna wysokość przekazanych środków wynosi obecnie ponad 6,5 mln zł.
