Aktualności

– To prawdziwa podróż w czasie i historia wysiłku pokoleń architektów, inżynierów, budowniczych i warszawiaków. Pokażemy materiały, które w większości nigdy nie były prezentowane szerokiej publiczności: od unikatowych fotografii przedwojennego dworca po dokumentację techniczną, prasowe relacje i materiały z samej budowy. To żywa lekcja historii miasta i kraju – informuje dr hab. Lucyna Harc, zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

Dworzec Centralny to ikona PRL-u i zarazem jeden z najbardziej rozpoznawalnych budynków powojennej Polski. To tu przyjeżdżali i stąd wyjeżdżali w świat zagraniczni oficjele i dyplomaci, premierzy, artyści, gwiazdy kina i sportu, ale też niezliczone rzesze zwykłych podróżnych. To architektoniczna historia Polski, opowiedziana nie tylko stalą i betonem, ale przede wszystkim losami podróżnych.

Wystawa przygotowana została na podstawie szerokiej kwerendy w zasobach Archiwum Akt Nowych, Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz Archiwum Państwowego w Warszawie. Archiwiści, pod kierownictwem dr Adama Grzegorza Dąbrowskiego, przeanalizowali około 250 fotografii, setki wycinków prasowych, arkuszy dokumentacji technicznej, pocztówek i dokumentów aktowych. Z bogatego materiału źródłowego wybrano kilkadziesiąt obiektów, które złożyły się w wyjątkową opowieść o narodzinach i pięciu dekadach Dworca Centralnego.

Kolejne plansze przeprowadzą widza przez najważniejsze etapy historii obiektu. Na wystawie zobaczysz m.in. rzadko prezentowane fotografie z budowy Dworca, artykuły prasowe, dokumenty urzędowe, a także projekty kolejnych koncepcji architektonicznych centralnego dworca dla stolicy – od rozwiązań z 1950 i 1962 roku po zatwierdzony projekt autorstwa Arseniusza Romanowicza i Piotra Szymaniaka.

– Udało się nam odnaleźć materiały, które nawet dla znawców historii Warszawy mogą być zaskoczeniem. To nie tylko efektowne ujęcia konstrukcji hali głównej czy estakad, ale także dokumenty i fotografie z codziennego funkcjonowania prowizorycznego dworca, sceny z budowy oglądanej oczami mieszkańców, ujęcia nieistniejącej już dziś hali kasowej czy dawnych punktów informacji, zastąpionych obecnie elektronicznymi tablicami – podkreśla dr Adam Grzegorz Dąbrowski z Archiwum Akt Nowych, kustosz wystawy. – To są prawdziwe archiwalne smaczki, które pozwalają zobaczyć Centralny nie jako martwy obiekt, ale jako żywy organizm miasta.

Ekspozycję na Dworcu Centralnym będzie można oglądać od 5 do 7 grudnia 2025 roku. W dniu otwarcia, 5 grudnia, odbędzie się oprowadzanie kuratorskie. Rozszerzona wersja internetowa wystawy będzie dostępna na stronie 100.pkp.pl.

Kustoszem wystawy „50 lat Dworca Centralnego w Archiwach Państwowych” jest dr Adam Grzegorz Dąbrowski z Archiwum Akt Nowych. Za koordynację projektu odpowiada zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych dr hab. Lucyna Harc. Wystawa została przygotowana przez Archiwa Państwowe we współpracy z Polskimi Kolejami Państwowymi S.A.