W ramach obchodów tegorocznego Międzynarodowego Dnia Archiwów oraz Roku Pielęgniarki i Położnej, 9 czerwca 2020 r. w siedzibie Archiwum Państwowego w Kaliszu, odbyła się uroczysta promocja wystawy on-line pt. „Pielęgniarki i położne w świetle archiwaliów”
W spotkaniu, ze względu na reżim sanitarny, wzięła udział ograniczona grupa gości, w przeważającej części związana z zawodem pielęgniarki i położnej. Ekspozycja jest wyrazem podziękowania dla personelu medycznego w trudnym czasie pandemii.
Przewodniczący Okręgowej Izby Pielegniarek i Położnych w Kaliszu Marek Przybył i Dyrektor APK dr Grażyna Schlender, fot. Archiwum Państwowe w Kaliszu.
Dyrektor Archiwum dr Grażyna Schlender przytoczyła losy patronki polskich położnych – Stanisławy Leszczyńskiej, która w czasie swojego pobytu w Oświęcimiu odebrała 3000 porodów więźniarek, a swoje wspomnienia spisała w książce pt. „Raport położnej z Oświęcimia”. Za światową patronkę pielęgniarek uważa się z kolei brytyjską arystokratkę Florence Nightingale, która wbrew woli rodziny została pielęgniarką i opiekowała się brytyjskimi żołnierzami w czasie wojny krymskiej. „Dama z lampą” niosła otuchę i otaczała opieką najbardziej cierpiących. To dla upamiętnienia 200. rocznicy jej urodzin, Światowa Organizacja Zdrowia ustanowiła rok 2020 – Rokiem Pielęgniarki i Położnej.
15 września 1953 r., w nowym gmachu przy ul. Kaszubskiej 43 w Kaliszu, otwarto 2-letnią Państwową Szkołę Pielęgniarstwa w Kaliszu. APK, Szkoła Policealna Nr 7 im. Marii Skłodowskiej-Curie w Kaliszu, sygn. 4.
Pożegnanie maturzystek w Zespole Szkół Medycznych w Kaliszu w 1980 r. APK, Szkoła Policealna Nr 7 im. Marii Skłodowskiej-Curie w Kaliszu, sygn. 13.
Wirtualna wystawa „Pielęgniarki i położne w świetle archiwaliów” składa się z materiałów pochodzących z 4 źródeł: zasobu Archiwum Państwowego w Kaliszu i jego księgozbioru bibliotecznego, ogólnokrajowych aktów prawnych i źródeł udostępnionych przez prywatne osoby: Pawła Borowskiego i Ryszarda Samocia. Są to źródła w większości sfeminizowane. Widoczna jest też ewolucja ich aktotwórców. Materiały z XIX w. i początku XX w. zostały wytworzone głównie przez administrację lokalną i akta magistratów. Później pojawiają się archiwalia wytworzone przez instytucje i towarzystwa związane stricte z działalnością pielęgniarską i położniczą. Do końca okresu międzywojennego dominują materiały związane z pracą akuszerek. Wynika to z faktu, iż opiekę pielęgniarską w tym okresie pełniły głównie zakonnice.
Najstarszy dokument pochodzi z 1834 r. Jest to pismo Komisji Województwa Kaliskiego dotyczące ratowania płodu u kobiet umierających przy porodzie. Odnotowano w nim, że akuszerka ma obowiązek w przypadku komplikacji wezwać lekarza celem ratowania życia matki i dziecka.
Przepisy Komisji Województwa Kaliskiego odnośnie ratowania płodu kobiet umierających przy porodzie z 1834 r. APK, Naczelnik Powiatu Kaliskiego (1817-1866), sygn. 219, s. 2-3.
Interesujący materiał stanowią przedstawione w aktach Urzędu Wojewódzkiego w Kaliszu szacunki z 1975 r., co do przyszłości zawodu pielęgniarki. Wynika z nich, iż brakowało wówczas ok. 500 etatów, a do 1990 r. planowano zwiększyć zatrudnienie o ponad 2000 pielęgniarek. Przyszłość okazała się jednak inna. Zawód cieszył się coraz mniejszym powodzeniem, w wyniku czego w 2009 r. zlikwidowano Szkołę Policealną Nr 7 w Kaliszu, kształcącej pielęgniarki od 1953 r. Decyzja o likwidacji placówki jest najmłodszym spośród prezentowanych na wystawie dokumentów.
Wirtualna wystawa „Pielęgniarki i położne w świetle archiwaliów” została opracowana przez starszego archiwistę Annę Bestian-Zając.
Ekspozycja jest dostępna na stronie internetowej Archiwum Państwowego w Kaliszu w zakładce Wystawy on-line.
Promocję wystawy współorganizowało Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Archiwaliów, Stowarzyszenie Archiwistów Polskich Oddział w Kaliszu oraz Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Kaliszu.
