W tym roku obchodzimy 40. rocznicę powstania NSZZ „Solidarność” – pierwszej w krajach komunistycznych, legalnej i niezależnej od władz organizacji związkowej. Z tej okazji Archiwa Państwowe prezentują swoje zbiory dotyczące powstawania oraz działalności związku
Plakat “Solidarność” Polska 80′, 1980, Archiwum Państwowe w Malborku.
Podwaliny pod powstanie NSZZ „Solidarność” położyła fala strajków organizowany latem 1980 r. w zakładach pracy, w tym w Stoczni Gdańskiej, gdzie utworzono Międzyzakładowy Komitet Strajkowy i spisano 21 postulatów strajkujących. Strajki zakończyły się podpisaniem porozumień sierpniowych między komisją rządową a Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym – 30 sierpnia w Szczecinie, 31 sierpnia w Gdańsku i 3 września w Jastrzębiu na Górnym Śląsku. Władza zgodziła się m.in. na utworzenie niezależnych, samorządnych związków zawodowych, prawo do strajku, budowę pomnika ofiar grudnia 1970, transmisje niedzielnych mszy św. w Polskim Radiu i ograniczenie cenzury.
17 września 1980 r. porozumienie komitetów strajkowych przyjęło statut i utworzyło Niezależny Samorządny Związek Zawodowy “Solidarność”. Działalność organizacji Sąd Najwyższy zarejestrował 10 listopada 1980 r. Wkrótce Solidarność liczyła niemal 10 milionów członków a jej znaczenie wykraczało daleko poza ramy związku zawodowego.
Zapraszamy do zapoznania się z wybranymi inicjatywami Archiwów Państwowych przygotowanymi z okazji 40. rocznicy powstania NSZZ „Solidarność”.
Projekt „Nie zapomnijcie tamtych dni. Źródła do dziejów NSZZ Solidarność w zasobie Archiwów Państwowych”
W celu utrwalenia w pamięci społecznej, szczególnie młodego pokolenia Polaków, historii tych przełomowych momentów w dziejach naszego kraju, Archiwa Państwowe przygotowały specjalny projekt „Nie zapomnijcie tamtych dni. Źródła do dziejów NSZZ Solidarność w zasobie Archiwów Państwowych”, na który składają się: wystawa, konferencja i publikacja.
Wystawa plenerowa „Nie zapomnijcie tamtych dni. Źródła do dziejów NSZZ Solidarność w zasobie Archiwów Państwowych”, fot. I. Bańskowska/AP Szczecin.
Wystawę plenerową opartą o archiwalia przechowywane w zasobie państwowej sieci archiwalnej można oglądać już od piątku 28 sierpnia 2020 roku na Jasnych Błoniach przed Urzędem Miasta Szczecin. Składają się na nią materiały z 31 archiwów, które zaprezentowane zostały w kolejności alfabetycznej według nazwy miejscowości, w której działają. Koncentrują się one zasadniczo na latach 1980–1981, część sięga jednak roku 1989. Ekspozycja opracowana została przez Archiwum Państwowe w Białymstoku. Mieszkańców Szczecina i turystów serdecznie zapraszamy do zwiedzania wystawy!
Publikacja „Nie zapomnijcie tamtych dni” Źródła do dziejów Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” z lat 1980–1989 w archiwach państwowych, w 31 artykułach napisanych przez 35 autorów z Archiwów Państwowych zaprezentuje źródła do dziejów Solidarności z zasobu państwowej sieci archiwalnej. Artykuły koncentrują się na okresie 1980–1981, chociaż niektóre z nich wykraczają poza te ramy chronologiczne i sięgają końca lat 80. W publikacji znajdą się zarówno zbiory wytworzone przez sam NSZZ „Solidarność”, spuścizny działaczy, jak i zespoły administracji partyjnej i administracji państwowej. Publikację przygotowuje Archiwum Państwowe w Gorzowie. Premiera już wkrótce!
17 września w Szczecinie planowana jest ogólnopolska konferencja „Nie zapomnijcie tamtych dni” z okazji 40. rocznicy powstania NSZZ „Solidarność”. W konferencji wezmą udział przedstawiciele wojewódzkich władz państwowych i samorządowych, historycy, archiwiści i politolodzy z różnych ośrodków akademickich, IPN, instytucji archiwalnych, przedstawiciele środowisk opozycji antykomunistycznej (Związek Osób Represjonowanych w Stanie Wojennym, Duszpasterstwo Ludzi Pracy, Stowarzyszenie Grudzień’70/Styczeń’71). Adresatami konferencji będą zwłaszcza naukowcy, dziennikarze, politycy, działacze opozycji antykomunistycznej i młodzież.
Konferencja została objęta patronatem honorowym Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego.
Wydarzenie będzie transmitowane w formie streamingu. Konferencje organizuje Archiwum Państwowe w Szczecinie.
Wystawa „Festiwal wolności 1980-1981. NSZZ Solidarność regionu elbląskiego w 40 rocznicę powstania”
Archiwum Państwowe w Malborku
Wystawa „Festiwal wolności 1980-1981. NSZZ Solidarność regionu elbląskiego w 40 rocznicę powstania”, fot. AP Malbork.
Wystawa plenerowa związana z 40-stą rocznicą powstania NSZZ Solidarność prezentująca materiały archiwalne Archiwum Państwowego w Malborku m.in. broszury, plakaty, ulotki. Wystawa można oglądać na Placu Kazimierza Jagiellończyka w Malborku. Na swojej stronie internetowej Archiwum prezentuje także wersję internetową ekspozycji z wybranymi dokumentami Solidarności ze swoich zbiorów.
ZOBACZ WYSTAWĘ NA STRONIE ARCHIWUM PAŃSTWOWEGO W MALBORKU
Wystawa „Solidarność w województwie suwalskim 1980 – 1981. Ludzie i Ich działalność”
Archiwum Państwowe w Suwałkach
Wystawa wirtualna poświęcona ludziom pierwszej “Solidarności” i ich działalności w województwie suwalskim w latach 1980 – 1981 została przygotowana z okazji 40. rocznicy powstania tego niezwykłego ruchu w Polsce. Fenomen “Solidarności” wzbudził na początku lat 80-tych wielkie nadzieje związane z odnową życia społecznego, politycznego i gospodarczego w kraju, o czym świadczy bardzo szybko wzrastająca liczebność członków tego ruchu w województwie suwalskim (w szczytowym okresie do “S” należało około 62 tyś. na 122 tyś łącznie zatrudnionych w województwie).
Jednym z celów wystawy jest przybliżenie zapomnianych już działaczy – osób często anonimowych dla lokalnej społeczności.
Do opracowania ekspozycji wykorzystano dostępne materiały fotograficzne oraz biogramy ludzi “S” autorstwa dra Marcina Zwolskiego opublikowane na stronie Encyklopedii Solidarności (www.encysol.pl). Dodatkowo użyte zostały różnorodne materiały ulotne oraz zdjęcia, przechowywane w zasobie archiwalnym oraz bibliotecznym Archiwum Państwowego w Suwałkach oraz Oddziału w Ełku oraz materiały z zasobów Warmińsko-Mazurskiej Biblioteki Cyfrowej (wmbc.olsztyn.pl)
ZOBACZ WYSTAWĘ NA STRONIE ARCHIWUM PAŃSTOWEGO W SUWAŁKACH
Wystawa online – “Nie ma wolności bez Solidarności!” – archiwalia ze zbiorów Archiwum Państwowego w Kielcach i Zarządu Regionu Świętokrzyskiego NSZZ “Solidarność”
Archiwum Państwowe w Kielcach
Na wystawie zaprezentowane zostały plakaty, druki ulotne, odezwy i materiały nawiązujące do początków działalności Związku, która przypadła na lata osiemdziesiąte XX wieku, by w efekcie końcowym poprowadzić Polaków do pierwszych wyborów kończących epokę socjalizmu w Polsce.
Pośród prezentowanych archiwaliów, wybrane zostały te, które upamiętniały kolejne rocznice powstania „Solidarności”, jak również materiały propagandowe, używane jako oręż aparatu władzy w walce z dążeniami wolnościowymi narodu.
ZOBACZ WYSTAWĘ NA STRONIE ARCHIWUM PAŃSTOWEGO W KIELCACH
Konkurs pt. Wspomnij “S” i Projekt „S w chmurze”
Archiwum Państwowe w Kaliszu
Archiwum Państwowe w Kaliszu we współpracy z Kaliskim Towarzystwem Przyjaciół Archiwaliów organizuje konkurs na najlepsze wspomnienia dotyczące powstania i działalności „Solidarności” Region Wielkopolska Południowa w latach 1980-1981. Archiwum Państwowe w Kaliszu organizuje konkurs korespondencyjny pt. “Wspomnij S” polega na spisaniu wspomnień osób związanych z powstaniem i działalnością “Solidarności” Region Wielkopolska Południowa w latach 1980-1981. Konkurs ma za zadanie upamiętnić 40. rocznicę powstania NSZZ “Solidarność”.
Kolejna inicjatywa Archiwum – Projekt „S w chmurze” polega na zamieszczeniu w chmurze kompletu numerów pisma pt. “NSZZ Solidarność. Pismo MKZ NSZZ Solidarność Województwa Kaliskiego” (nr 1-21) przemianowanego od nr 22 na “Solidarność. Region Wielkopolska Południowa. Pismo MKZ NSZZ Solidarność Województwa Kaliskiego” (nr 22-32) z okresu od 20 października 1980 r. do 9 grudnia 1981 r. Projekt wystartuje 29 września 2020 r.
Na grudzień Archiwum Państwowe w Kaliszu zaplanowało również promocję projektu Kaliskie Archiwum Filmowe pt. “W służbie Solidarności – w 40. rocznicę powstania związku”.
Zachęcamy do śledzenia informacji na stronie internetowej Archiwum: https://www.archiwum.kalisz.pl/
Wystawa on-line “Materiały archiwalne do działalności NSZZ Solidarność w zasobie Archiwum Państwowego w Lesznie – w 40. rocznicę powstania związku”
Archiwum Państwowe w Lesznie
Ekspozycja powstała głównie w oparciu materiały z zasobu Archiwum Państwowego w Lesznie, przedstawiająca powstanie i funkcjonowanie NSZZ Solidarność. Wystawa zaprezentowana zostanie 16 września 2020 na stronie Archiwum: https://archiwum.leszno.pl/new/
Wystawa internetowa “Solidarność” w Łomży
Archiwum Państwowe w Białymstoku Oddział w Łomży
Wystawa zostanie zaprezentowana 15 października 2020 r. na stronie Archiwum: https://www.bialystok.ap.gov.pl/
Wystawa materiałów archiwalnych “40 lat NSZZ Solidarność w aktach Archiwum Państwowego w Częstochowie”
Archiwum Państwowe w Częstochowie
Wystawa zostanie zaprezentowana w wersji tradycyjnej oraz on-line w 40. rocznicę rejestracji związku – 10 listopada 2020 r. Zachęcamy do śledzenia informacji na stronie internetowej Archiwum: https://www.czestochowa.ap.gov.pl/strona-glowna
