10 czerwca w Belwederze w Warszawie odbyło się uroczyste wręczenie certyfikatów wpisu na Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata w 4. edycji. Uhonorowanych zostało 15 bezcennych obiektów dziedzictwa przechowywanych w 12 instytucjach
Zaproszonych gości powitała w Belwederze Szefowa Kancelarii Prezydenta RP Grażyna Ignaczak-Bandych, która następnie odczytała list Prezydenta Andrzeja Dudy – honorowego patrona wydarzenia.
– Składam gratulacje przedstawicielom instytucji, których zbiory zostają uhonorowane. Nade wszystko chcę wyrazić najwyższe uznanie i głęboką wdzięczność za to, że są Państwo ich troskliwymi kustoszami – napisał w liście prezydent. – Dokumenty i świadectwa wpisane na Krajowej Liście Pamięci Świata mają olbrzymią wartość dla badania historii i kultury, życia społecznego i gospodarczego, duchowego i politycznego Rzeczypospolitej na przestrzeni wielu wieków.
Minister Grażyna Ignaczak-Bandych odczytuje list Prezydenta RP, fot. Łukasz Król.
– Świadectwa myśli ludzkiej dokumentowane w różnej formie i na różnych nośnikach są bezcennym źródłem wiedzy na temat historii świata, rozwoju cywilizacyjnego, kultur i społeczeństw – wskazał w swoim liście Wicepremier, Minister Kultury Dziedzictwa Narodowego i Sportu prof. Piotr Gliński. – Powołany do życia w 1992 r. program Pamięć Świata ma przede wszystkim na celu prowadzenie i wspieranie działań służących zachowaniu dziedzictwa dokumentacyjnego, zwiększanie jego dostępności, a w efekcie zachowanie dla przyszłych pokoleń najważniejszych dokumentów.
Przesłanie wicepremiera odczytała Wiceminister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu dr hab. Magdalena Gawin.
Minister Magdalena Gawin odczytuje list od prof. Piotra Glińskiego, fot. Łukasz Król.
W imieniu dr hab. Piotra Wawrzyka, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych list odczytał Paweł Radomski, dyrektor Departamentu Narodów Zjednoczonych i Praw Człowieka w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.
– Dokumenty, wspomnienia czy archiwa są materialnym świadectwem dobrych i złych chwil w historii państw. Pamięć materialna tworzy tożsamość narodów, jest nieodzowna w ich teraźniejszości i przyszłości. Dziedzictwo dokumentacyjne jest szczególnie narażone na zniszczenia, dlatego musi zostać chronione i poddane opiece. Temu służy właśnie program UNESCO Pamięć Świata – napisał minister Piotr Wawrzyk.
Dyrektor Paweł Radomski odczytuje list od ministra Piotra Wawrzyka, fot. Łukasz Król.
– Z satysfakcją odnotowuję powiększenie listy o kolejne dokumenty i kolekcje o wyjątkowym znaczeniu, jako świadectwa i źródła do poznania polskiej historii i kultury. Dobra te są cennymi nośnikami wartości niematerialnych, przyczyniając się do trwania i rozwoju społeczeństw. To wspaniały dzień dla naszej pamięci, wiedzy i świadomości historycznej – oceniła Sekretarz Generalna Polskiego Komitetu ds. UNESCO dr Alicja Jagielska-Burduk.
Wystąpienie dr Alicji Jagielskiej-Burduk, fot. Łukasz Król.
– Inaugurowana w dniu dzisiejszym 4. edycja Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata jest szczególnym wydarzeniem zarówno dla uhonorowanych instytucji, w tym również dla sieci Archiwów Państwowych, lecz także społeczności lokalnych w całej Polsce. Archiwa Państwowe od początku odgrywają aktywną rolę w programie Pamięć Świata oraz jego krajowej wersji Pamięć Polski. – przypomniał Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk. – Polega ona nie tylko na zgłaszaniu na Listy Światową i Krajową bezcennych i unikalnych dokumentów, nie tylko z zasobów własnych Archiwów Państwowych. Archiwa są przede wszystkim aktywnymi propagatorami idei programu i zachowania polskiego dziedzictwa dokumentacyjnego wśród wielu instytucji pamięci w Polsce oraz w szerokich kręgach społeczeństwa.
Wystąpienie dr. Pawła Pietrzyka, fot. Łukasz Król.
Dyrektor Paweł Pietrzyk wskazał również, że od czasu inauguracji 1. edycji Polskiej Listy Krajowej w 2014 roku Archiwa Państwowe, przy wsparciu Polskiego Komitet Programu UNESCO Pamięć Świata, biorą na siebie ciężar prac organizacyjnych i przeprowadzenia całego procesu kolejnych nominacji.
Uroczystość wręczenia certyfikatów wpisu na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. Goście wydarzenia, fot. Łukasz Król.
– Chciałbym jednak podkreślić, że dotychczasowa imponująca liczba wpisów na Listę Krajową, obejmująca po jej czterech edycjach niemal 60 bezcennych dokumentów, obiektów, kolekcji archiwalnych nie byłaby możliwa bez bliskiej współpracy Archiwów Państwowych z bibliotekami, muzeami, instytucjami naukowymi oraz ośrodkami polonijnymi poza granicami kraju, które mają ogromny udział w zachowaniu bezcennej spuścizny piśmiennictwa polskiego – zaznaczył dr Pietrzyk. – Wszystkie te instytucje wykazują od lat ogromne zrozumienie dla potrzeby zachowania unikalnych świadectw przeszłości i upowszechniania wiedzy o nich. Jako Przewodniczący Polskiego Komitetu Programu wyrażam im głęboką wdzięczność za aktywne współdziałanie i udzielanie nam przez ostatnie lata wsparcia w realizacji wspólnych przedsięwzięć. Lista Krajowa systematycznie poszerzana o nowe wpisy jest widocznym i konkretnym rezultatem naszego zbiorowego wysiłku.
Uroczystość wręczenia certyfikatów wpisu na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. Goście wydarzenia, fot. Łukasz Król.
– Ogromne zainteresowanie ze strony instytucji i społeczeństwa, które budzi program i sama Lista Krajowa jest zrozumiałe przede wszystkim w kontekście polskich doświadczeń historycznych. Przywoływana często jako dramatyczny przykład zagłada ponad 90% zasobów centralnych archiwów warszawskich w czasie ostatniej wojny światowej, oznaczająca nieodwracalną utratę blisko 50 km materiałów archiwalnych, jest dowodem na to, jak ważne jest budowanie świadomości społeczeństw i kształtowanie ich wrażliwości na problem zabezpieczania dóbr kultury – dodał.
Uroczystość wręczenia certyfikatów wpisu na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. Goście wydarzenia, fot. Łukasz Król.
Podczas gali odbyła się premiera filmu prezentującego obiekty wpisane na Listę w 4. edycji
Punktem kulminacyjnym wydarzenia było wręczenie certyfikatów wpisu na Listę Krajową przedstawicielom instytucji przechowujących uhonorowane obiekty. Uroczystego wręczenia dokonali Sekretarz Generalna Polskiego Komitetu ds. UNESCO dr Alicja Jagielska-Burduk i Przewodniczący Polskiego Komitetu Programu UNESCO Pamięć Świata dr Paweł Pietrzyk.
Uroczystość wręczenia certyfikatów wpisu na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. Przedstawiciele instytucji przechowujących uhonorowane obiekty, fot. Łukasz Król.
Uhonorowane obiekty
4. edycja Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata obejmuje 15 nowych wpisów z 12 instytucji pamięci z całej Polski, które dołączyły do 43 bezcennych obiektów wpisanych na listę w latach 2014, 2016 i 2018.
W 4. edycji Listy Krajowej uhonorowane zostały:
- Przywilej Chełmiński z 1 października 1251 roku z zasobu Archiwum Państwowego w Toruniu
- Dokument Przemysła II z 15 sierpnia 1295 roku z zasobu Archiwum Diecezjalnego w Pelplinie
- Średniowieczne rotulusy z klasztoru premonstratensów na Ołbinie we Wrocławiu (1257, 1305-1370) z zasobu Archiwum Państwowego we Wrocławiu
- Dokument króla Kazimierza Wielkiego dla biskupa ormiańskiego Grzegorza we Lwowie z 4 lutego 1367 roku z zasobu Archiwum Głównego Akt Dawnych
- Teki Górskiego – zbiór rękopisów do historii Polski i krajów sąsiednich w XVI w. z zasobu Biblioteki Narodowej w Warszawie
- Trybunał Koronny Lubelski (1579-1811) z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie
- Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca (1581-1944) z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie
- Mapa Księstwa Pszczyńskiego z 1636 roku z zasobu Archiwum Państwowego w Katowicach
- 5 unikatowych egzemplarzy dzieł Jana Heweliusza (1647-1690) z zasobu Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej
- Rękopiśmienny atlas Mappy Hrabstwa Bialskiego z 1781 rokuz zasobu Towarzystwa Naukowego Płockiego
- Kolekcja utworów Fryderyka Chopina z lat 30. i 40. XIX w. z zasobu Biblioteki Jagiellońskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego
- Rękopis „Balladyny” Juliusza Słowackiego (ok. 1834-1838) z zasobu Biblioteki Narodowej w Warszawie
- Rękopiśmienna spuścizna Juliusza Słowackiego (1835-1865) z zasobu Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu
- Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku z zasobu Archiwum Polskiego Radia S.A.
- Rękopis zbioru wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego pt. „W żalu najczystszym” z 1942 roku z zasobu Biblioteki Narodowej w Warszawie
Ze wszystkimi wyróżnionymi obiektami można zapoznać się na wystawie „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”, zainstalowanej przed Kordegardą. Galerią Narodowego Centrum Kultury przy ul. Krakowskie Przedmieście 15 w Warszawie. Wystawa będzie prezentowana w tym miejscu do 30 czerwca 2021 r. Następnie ekspozycja odwiedzi wybrane miasta Polski, w których obecnie przechowywane są wyróżnione obiekty.
—
Więcej danych o obiektach wpisanych na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata w tegorocznej i poprzednich edycjach znajduje się na stronie Pamięć Polski.
