Od środy, spacerując Krakowskim Przedmieściem w Warszawie, można zapoznać się z wystawą „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”. Znajduje się na niej 15 bezcennych obiektów dziedzictwa, wpisanych w tym roku na Listę, a wśród nich aż 6 przechowywanych w Archiwach Państwowych. To unikalne dokumenty powstałe w okresie od średniowiecza do II wojny światowej, które wywarły znaczący wpływ na polskie dzieje i kulturę
Otwarcie wystawy „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”. Goście wydarzenia, fot. Michał Gątarzewski.
Oficjalny wernisaż wystawy odbył się na dziedzińcu Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu wieczorem 9 czerwca br. W wydarzeniu udział wzięli Wiceminister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu dr hab. Magdalena Gawin, dyrektor Narodowego Centrum Kultury dr hab. Rafał Wiśniewski, członkowie oraz Przewodniczący Polskiego Komitetu Programu Pamięć Świata, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk, przedstawiciele Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych oraz instytucji przechowujących uhonorowane obiekty.
– 9 czerwca to Międzynarodowy Dzień Archiwów. W tym dniu najwyższe słowa uznania kieruję do archiwistek i archiwistów za podjęcie się odpowiedzialnego zadania dbałości o dziedzictwo archiwalne o ogromnym znaczeniu dla kultury polskiej – mówiła podczas otwarcia wystawy minister Magdalena Gawin.
Otwarcie wystawy „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”. Od lewej: Minister Magdalena Gawin, dyrektor Paweł Pietrzyk, kurator wystawy Anna Krochmal, fot. Michał Gątarzewski.
Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk przedstawił zgromadzonym genezę projektu Polskiej Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata.
– Te 15 obiektów, które w tym roku zostały wpisane na Listę, uzupełni poprzednie trzy edycje, na których już 43 takie wpisy zostały dokonane – poinformował zgromadzonych dyrektor Paweł Pietrzyk.
Otwarcie wystawy „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”. Od lewej: dyrektor Paweł Pietrzyk i dyrektor Rafał Wiśniewski, fot. Michał Gątarzewski.
– Bardzo się cieszę, że przed galerią Kordegarda pojawiła się tak wyjątkowa wystawa. „Pamięć Polski” jest dowodem na to, że dziedzictwo można zaprezentować w sposób artystyczny – mówił dyrektor NCK Rafał Wiśniewski.
Otwarcie wystawy „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”. Goście wydarzenia, fot. Michał Gątarzewski.
Inspiracją dla kształtu wystawy stały się motywy zaczerpnięte z historycznego otoczenia – kolumny, arkady i wysokie okna. Dziewięć nowoczesnych i minimalistycznych kolumn odpowiada dziewięciu miastom, w których znajdują się instytucje, sprawujące pieczę nad bezcennymi zabytkami wpisanymi na Listę Krajową. Dodatkowy, najniższy obiekt, zawiera znak Pamięć Polski i stanowi rodzaj miejskiego mebla, na którym można usiąść podziwiając wystawę.
Wystawa „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”, fot. Michał Gątarzewski.
O wyjątkowych obiektach zaprezentowanych na ekspozycji opowiedziała kurator wystawy dr hab. Anna Krochmal.
Wystawa „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”. Minister Magdalena Gawin i kurator wystawy Anna Krochmal, fot. Michał Gątarzewski.
Wystawa „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”. Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk, fot. Michał Gątarzewski.
Na wystawie podziwiać można dokument Przemysła II z 1295 roku (z zasobu Archiwum Diecezjalnego w Pelplinie) z pieczęcią, która dała początek herbowi Państwa Polskiego; wyjątkową kolekcję utworów Fryderyka Chopina (z zasobu Biblioteki Jagiellońskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego); spuściznę Juliusza Słowackiego (z zasobu Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu); 5 unikatowych egzemplarzy dzieł Jana Heweliusza (z zasobu Polskiej Akademii Nauk Biblioteki Gdańskiej); kolekcję płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku (z zasobu Archiwum Polskiego Radia S.A.); rękopiśmienny atlas Mappy Hrabstwa Bialskiego z 1781 roku (z zasobu Towarzystwa Naukowego Płockiego); tomik wierszy pt. „W żalu najczystszym”, własnoręcznie spisany i ilustrowany przez Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Teki Górskiego – zbiór rękopisów do historii Polski i krajów sąsiednich w XVI w. oraz rękopis „Balladyny” Juliusza Słowackiego (z zasobu Biblioteki Narodowej w Warszawie).
Wystawa „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”, fot. Michał Gątarzewski.
Wystawa „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”, fot. Michał Gątarzewski.
Ponadto wśród dokumentów wpisanych na Listę znalazło się aż 6 obiektów o szczególnej randze przechowywanych w Archiwach Państwowych w tym:
- dokument króla Kazimierza Wielkiego dla biskupa ormiańskiego Grzegorza we Lwowie z 1367 roku (z zasobu Archiwum Głównego Akt Dawnych), będący kamieniem milowym w trwającej ponad 750 lat obecności osadnictwa ormiańskiego w Polsce;
- dokumenty Trybunału Koronnego Lubelskiego (1579-1811) – wyjątkowe świadectwo działalności sądu, który miał kluczowy wpływ na system sądownictwa w I Rzeczypospolitej oraz Archiwum Ordynacji Zamojskiej ze Zwierzyńca (1581-1944) – prywatne archiwum gospodarcze Zamoyskich, powstałe na przestrzeni prawie 400 lat (z zasobu Archiwum Państwowego w Lublinie);
- Przywilej Chełmiński z 1251 r. (z zasobu Archiwum Państwowego w Toruniu), będący wzorcem ustrojowym dla ponad 220 innych miast i nadający prawo dziedziczenia również kobietom;
- średniowieczne rotulusy z klasztoru premonstratensów na Ołbinie we Wrocławiu, z których najstarszy pochodzi sprzed ponad 750 lat, a najdłuższy ma długość 34 m i stanowi jeden z najdłuższych rotulusów zachowanych w Europie (z zasobu Archiwum Państwowego we Wrocławiu);
- wielkoformatowa, wielobarwna, wykonana ręcznie 385 lat temu Mapa Księstwa Pszczyńskiego (z zasobu Archiwum Państwowego w Katowicach).
Wystawie towarzyszy katalog obejmujący poszerzone komentarze historyczne do każdego z prezentowanych obiektów wraz z atrakcyjnym materiałem ilustracyjnym, ukazującym opisywane dokumenty i kolekcje.
Zobacz Katalog wystawy (PDF, 3 MB)
Ekspozycja będzie prezentowana w Warszawie przed Kordegardą. Galerią Narodowego Centrum Kultury przy ul. Krakowskie Przedmieście 15 do końca czerwca. W kolejnych miesiącach wyruszy w podróż po Polsce. Na początku odwiedzi Lublin, a następnie będzie prezentowana w kolejnych miastach, z których pochodzą uhonorowane obiekty.
Wystawa „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”, fot. Michał Gątarzewski.
Wystawa: „Pamięć Polski. Lista Krajowa Programu UNESCO Pamięć Świata – 4. edycja”
Data: 9-30 czerwca 2021 r.
Miejsce: Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 15 (przed Kordegardą. Galerią Narodowego Centrum Kultury)
—
Więcej danych o obiektach wpisanych na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata w tegorocznej i poprzednich edycjach znajduje się na stronie Pamięć Polski.
