Konserwacji zabezpieczającej poddano 400 ksiąg datowanych na lata 1557-1945. Należą one do Zbioru rękopisów bibliotecznych nowożytnych, w którym gromadzone są rękopisy braci dominikanów – przechowywane przez stulecia w bibliotece krakowskiego klasztoru dominikanów oraz przewiezione ze Lwowa w 1946 r. Zarówno wśród rękopisów krakowskich, jak i lwowskich znajdują się księgi uratowane w czasie kasat klasztorów dominikańskich w zaborze rosyjskim po roku 1831 i 1864, a także w pruskim po roku 1835.
Dzięki przeprowadzonym zabiegom rękopisy zostały zabezpieczone przed dalszą degradacją, przygotowane do udostępniania i digitalizacji oraz do długoterminowego przechowywania w magazynie archiwalnym.
W realizacji prac konserwatorskich uczestniczyli konserwatorzy papieru i skóry Małgorzata Bochenek i Marek Ciesielczyk oraz introligator ds. opraw historycznych Irena Grudnik-Kolofotias. Konserwatorzy odkurzyli karty ksiąg, usunęli z nich metalowe elementy, wyprostowali deformacje kart i okładek oraz wykonali niezbędne podklejenia.
– W trakcie prac konserwatorskich w procesie odkurzania kart usunięto różnego rodzaju zanieczyszczenia np. całe zasuszone owady, drobinki wosku, włosy ludzkie, skorodowane szpilki, zakwaszone przekładki, zasuszone rośliny, piasek, sproszkowany papier i skórę – mówi Małgorzata Bochenek. – Zanieczyszczenia zachowano w szalkach. Posłużą one w badaniach nad szkodliwym oddziaływaniem różnego rodzaju zanieczyszczeń na archiwalia wykonane z materiałów organicznych. Mogą również zostać wykorzystane podczas szkoleń.
Wszystkie księgi zostały umieszczone w wykonanych na wymiar atestowanych opakowaniach ochronnych, dedykowanych do długoterminowego przechowywania archiwaliów (koszulkach, przekładkach, pudełkach szczękowych). Dzięki temu rękopisy będą chronione przed zakurzeniem, deformacjami i uszkodzeniami mechanicznymi oraz działaniem niewłaściwych czynników środowiska. W trakcie prac konserwatorskich zbadano również stan mikrobiologiczny ksiąg.
Ponadto dla całego Zbioru rękopisów bibliotecznych nowożytnych powstał elektroniczny inwentarz. Pracowali nad nim archiwista Marcin Sanak i dyrektor Archiwum Ireneusz Wysokiński OP. Z inwentarza można skorzystać na stronie internetowej Archiwum oraz w serwisie Szukaj w Archiwach.
– W trakcie prac nad inwentarzem odkryliśmy ważne dla dziedzictwa narodowego manuskrypty – mówi Ireneusz Wysokiński OP. – Jednym z nich jest kopia rękopisu dzieła Józefa Andrzeja Załuskiego, przygotowanego do druku przez Józefa Epifaniego Minasowicza w 1774 r. pt. „Polska w obszernych wiadomościach swoich skrócona, z podziałem na 3 części…” (sygn. 528/3/0/449). W XIX w rękopisowi nadano w naszym Archiwum tytuł: „Rozmaitości nieznanego autora”. Biskup Załuski przygotował to dzieło w latach swojego zesłania do Rosji, dokąd został wywieziony w czasie obrad sejmu w 1767 r. Ostatecznie dzieło nie ukazało się drukiem. Kopia rękopisu przechowywana w Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów jest czwartą obok dotychczas znanych trzech kopii dzieła, które ostatecznie nie ukazało się drukiem.
W przyszłości Archiwum planuje dokończenie konserwacji zachowawczej całego Zbioru rękopisów bibliotecznych nowożytnych oraz konserwację średniowiecznych dokumentów pergaminowych „krakowskich” z lat 1476-1500.
—
Konkurs dotacyjny pn. „Wspieranie działań archiwalnych” organizowany jest przez Archiwa Państwowe od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego celem jest wsparcie podmiotów, które wytwarzają i gromadzą materiały archiwalne wchodzące w skład ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego. Przyznawane środki pozwalają na realizację projektów z zakresu opracowywania, udostępniania i zabezpieczania materiałów archiwalnych. O przyznanie dotacji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych ubiegać się mogą m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.
W ramach przeprowadzonych edycji konkursów w latach 2016-2021 dofinansowano 120 projektów. Łączna wysokość przekazanych środków wynosi obecnie ponad 5,6 mln zł.
