Aktualności

Księgi były przez lata niszczone przez działanie mikroorganizmów, owadów i częste użytkowanie. Blok obiektów poluzował się, a luźne karty uległy zabrudzeniu. Część ksiąg straciła oprawy, a inne uległy zanieczyszczeniu i odkształceniu.  

Nad konserwacją obiektów pracowały konserwatorki zabytków na podłożu papierowym dr Katarzyna Kwaśniewicz oraz Danuta Skrzypczyk.

Zabiegi konserwatorskie

Na początku materiały zostały poddane dezynfekcji. Następnie konserwatorki oczyściły karty na sucho i poddały je kąpielom statycznym (w celu ustabilizowania stanu fizykochemicznego papieru). Kolejnym krokiem było uzupełnienie ubytków i wzmocnienie strukturalne papieru za pomocą bibułek japońskich.

Potem specjalistki mogły przystąpić do prac nad oprawami. Wykonały nową oprawę w pełną skórę księgi z Żor oraz oprawę półskórkową dla kolejnych ksiąg z Bojszów i Żor. Odświeżenia wymagały także pergaminowe oprawy ksiąg z Ćwiklic. Wymagało to ich zdjęcia, przeprowadzenia delikatnych zabiegów prostowania, natłuszczenia i ponownego nałożenia na księgi. Nie było to łatwym zadaniem, ponieważ pergamin przez wieki skurczył się o około dwa centymetry. W trakcie prac nad zniszczoną oprawą ostatniej z ksiąg, konserwatorki dostrzegły fragmenty barwnego papieru marmurkowego wykonanego techniką grzebieniową. Odtworzyły go według oryginalnej technologii i wykorzystały do wykonania nowej oprawy zgodnej z pierwowzorem.

Finalnie księgi spoczęły w specjalnie wykonanych pudłach z tektury bezkwasowej.

Księgi gotowe do badań

W wyniku prac księgi zostały profesjonalnie zabezpieczone i uchronione przed dalszą degradacją fizykochemiczną i biologiczną. Oko cieszą też nowe i oryginalne oprawy wykonane zgodnie z dawną technologią i sztuką introligatorską. Ponadto wszystkie karty ksiąg zostały poddane profesjonalnej digitalizacji zabezpieczającej. Skany obejrzysz w pracowni naukowej Archiwum Archidiecezjalnego.

Przeprowadzone zabiegi umożliwiły prowadzenie badań historycznych i poszukiwań genealogicznych w odnowionych obiektach. Mieszkańcy miejscowości, których dotyczą księgi metrykalne, mogą zapoznać się ze źródłami wyjątkowymi, pozwalającymi odtworzyć genealogię rodzin, ustalić fakty związane z rodzinną wsią lub miastem oraz osobami, które żyły tam w poprzednich stuleciach. I nie tylko. Na przykład księga metrykalna z Bojszów zawiera interesujące dane z okresu potopu szwedzkiego w Rzeczypospolitej, dotyczące osób, które schroniły się w granicach Śląska i występują np. jako chrzestni lub świadkowie ślubów.

Spotkania informacyjne

Na koniec marca, kwietnia, maja i czerwca 2023 roku Archiwum planuje spotkania w Muzeum Miejskim w Bieruniu, Muzeum Militarnych Dziejów Śląska w Pszczynie, Muzeum Miejskim w Żorach oraz Gminnej Bibliotece Publicznej w Bojszowach. Konserwatorki oraz dyrektor Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach dr Wojciech Schäffer opowiedzą na nich o odnawianiu ksiąg metrykalnych, odnalezionych artefaktach oraz interesujących danych zapisanych na ich kartach.

„Wspieranie działań archiwalnych” to konkurs dotacyjny, który organizujemy od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W jego ramach wspieramy ratowanie archiwaliów w różnych zakątkach kraju.

W konkursie wyłaniamy najlepsze projekty, obejmujące opracowywanie, udostępnianie oraz zabezpieczanie materiałów archiwalnych z ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego (nieprzechowywanych przez Archiwa Państwowe). O przyznanie dotacji mogą ubiegać się m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.

W ramach kolejnych edycji konkursów, przeprowadzonych w latach 2016-2022, dofinansowaliśmy już 137 projektów. Łączna wysokość przekazanych środków wynosi obecnie ponad 6,5 mln zł.