Aktualności

Konserwacja 123 rękopisów w Archiwum Dominikanów

123 księgi rękopiśmienne z lat 1557–1945 zostały poddane konserwacji zachowawczej w ramach konkursu Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych „Wspieranie działań archiwalnych”.  Księgi stanowią część liczącego blisko 800 jednostek „Zbioru rękopisów bibliotecznych nowożytnych” z Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie

Projekt to przedostatni etap prac nad całością zbioru. W latach 2016–2021 konserwacji poddano już 665 ksiąg z kolekcji. W przyszłości planowana jest konserwacja zabezpieczająca pozostałej części.

13 Marca 2024
Rękopis zapakowany w opakowanie bezkwasowe.

123 księgi rękopiśmienne z lat 1557–1945 zostały poddane konserwacji zachowawczej w ramach konkursu Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych „Wspieranie działań archiwalnych”.  Księgi stanowią część liczącego blisko 800 jednostek „Zbioru rękopisów bibliotecznych nowożytnych” z Archiwum Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie

Projekt to przedostatni etap prac nad całością zbioru. W latach 2016–2021 konserwacji poddano już 665 ksiąg z kolekcji. W przyszłości planowana jest konserwacja zabezpieczająca pozostałej części.

W skład zbioru wchodzą rękopisy braci dominikanów, przechowywane przez stulecia w bibliotece klasztoru krakowskiego oraz książnicach innych klasztorów położonych na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w tym księgi uratowane w czasie kasat klasztorów dominikańskich w zaborze rosyjskim po 1831 i 1864 r. i w zaborze pruskim po 1835 r. Wśród manuskryptów dominują materiały z zakresu filozofii i teologii. Rękopisy związane są z działalnością ważnych ośrodków studiów dominikańskich na obszarze staropolskiej Rzeczypospolitej: Krakowa, Warszawy, Lwowa, Pińska, Podkamienia, Żółkwi, Konstantynowa, Mińska i Nowogródka. Licznie reprezentowane są także materiały kaznodziejskie i związane z nauczaniem retoryki, tzw. sylwy retoryczne.

Konserwacja

Główną część prac nad rękopisami wykonali konserwatorzy skóry i papieru Małgorzata Bochenek i Marek Ciesielczyk oraz introligator ds. opraw historycznych Irena Grudnik-Kolofotias. Konserwatorzy oczyścili manuskrypty z zabrudzeń i zanieczyszczeń, wyprostowali zagięcia papieru i podkleili oderwane lub naderwane fragmenty kart. Podczas odkurzania kart usunięto różnego rodzaju zanieczyszczenia np. zasuszone owady, włosy ludzkie, drobinki wosku, skorodowane szpilki i zakwaszone przekładki papierowe, a nawet zasuszone rośliny. Następnie każdy rękopis umieszczony został w zaprojektowanych i wykonanych na wymiar opakowaniach ochronnych z tektury bezkwasowej.

Efekty

Dzięki realizacji projektu zbiór cennych rękopisów został zabezpieczony przed dalszą degradacją oraz przygotowany do długoterminowego przechowywania i udostępniania. Wykonane zabiegi pozwolą zminimalizować ryzyko szkodliwego działania zanieczyszczeń zarówno na papier, jak i na użytkowników archiwaliów. Część materiałów zostanie zaprezentowana na ekspozycji czasowej w Muzeum Dominikanów w Krakowie. Dzięki przeprowadzonym pracom księgi mogą również w przyszłości zostać zdigitalizowane.

Elektroniczny inwentarz „Zbioru rękopisów bibliotecznych nowożytnych” jest dostępny w serwisie Szukaj w Archiwach.

—

„Wspieranie działań archiwalnych” to konkurs dotacyjny, dzięki któremu wspieramy ratowanie archiwaliów w różnych zakątkach kraju. Organizujemy go od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W konkursie wyłaniamy najlepsze projekty, obejmujące opracowywanie, udostępnianie oraz zabezpieczanie materiałów archiwalnych z ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego (nieprzechowywanych przez Archiwa Państwowe). O przyznanie dotacji mogą ubiegać się m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.

W ramach kolejnych edycji konkursów, przeprowadzonych w latach 2016-2023, dofinansowaliśmy już 153 projekty. Łączna wysokość przekazanych środków wynosi obecnie około 7,5 mln zł.