Aktualności

Zbiór „Archiwalia z Podola zaboru rosyjskiego” pochodzi z przełomu XVIII i XIX wieku i zawiera m.in.:

• korespondencję,
• materiały dotyczące majątków ziemskich, np. Raszków, Łopatyńce, Olszanka Wołoska (w tym inwentarz tej wsi z 1801 r.),
• wypisy z ksiąg grodzkich województwa bracławskiego,
• dokumenty sądowe m.in. z Winnicy, Kamieńca Podolskiego,
• dokumenty dotyczące spraw z kapitułą kamieniecką i tamtejszych kościołów.

Pierwsza część materiałów została zabezpieczona w ramach konkursu „Wspieranie działań archiwalnych” w 2021 r.

Pozostała część zbioru zachowała się w bardzo złym stanie. Jakiekolwiek użytkowanie, przekładanie kart czy skanowanie archiwaliów bez przeprowadzenia prac zabezpieczających narażało rękopisy na kruszenie się kart i utratę informacji. Papier kart uległ silnemu zawilgoceniu, co w konsekwencji doprowadziło do rozwoju grzybów pleśniowych i powstania rozległych przebarwień. Przed konserwacją zbiór musiał zostać poddany dezynfekcji w komorze fumigacyjnej.

Specjalistka w dziedzinie konserwacji papieru Hanna Machaj:

• wykonała badania mikrobiologiczne próbek archiwaliów,
• rozdzieliła karty, które uległy sklejeniu,
• usunęła warstwy pleśni i innych zanieczyszczeń z powierzchni kart, które utrudniały odczytanie tekstu,
• przygotowała opakowania ochronne z bezkwasowych materiałów,
• przełożyła poszczególne karty do oddzielnych papierowych obwolut z rezerwą alkaliczną i umieściła je w zbiorczych kartonowych obwolutach i pudłach wykonanych na miarę.

Zbiór został zabezpieczony przed dalszymi zniszczeniami mikrobiologicznymi i uszkodzeniami mechanicznymi. Konserwacja zabezpieczająca umożliwiła również odczytanie i udostępnienie rękopisów oraz wpłynęła na poprawę ich wartości estetycznych.

Dodatkowo archiwalia zostały zdigitalizowane i zostaną udostępnione w serwisie Szukaj w Archiwach. Mogą zostać wykorzystywane m.in. w ramach programów naukowych i wydawniczych oraz w badaniach genealogicznych.

W wyniku realizacji projektu opracowano i opakowano także 1,5 metrów bieżących jednostek archiwalnych z zespołów: Archiwum Kopaczów i Romanowiczów, Spuścizna ks. Kazimierza Roszki, Spuścizna Panien Benedyktynek Ormiańskich ze Lwowa.

Fundacja Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich opiekuje się i zarządza archiwum, które ma ponad 100 metrów bieżących i obejmuje m.in. archiwalia pochodzące z terenów kresowych parafii ormiańskokatolickich, spuścizny (m.in. abpa Józefa Teodorowicza) i archiwa rodzinne, księgi metrykalne, zbiór fotografii, kolekcję unikatowych starodruków i ksiąg rękopiśmiennych. Archiwalia udostępniane są na www.szukajwarchiwach.gov.pl oraz na www.archiwum.ormianie.pl. Ponadto Fundacja prowadzi działalność badawczą, wydawniczą, edukacyjną i popularyzatorską w zakresie historii i kultury dawnych Kresów Rzeczypospolitej ze szczególnym uwzględnieniem kultury polskich Ormian.

—

„Wspieranie działań archiwalnych” to konkurs dotacyjny, dzięki któremu wspieramy ratowanie archiwaliów w różnych zakątkach kraju. Organizujemy go od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W konkursie wyłaniamy najlepsze projekty, dotyczące opracowywania i zabezpieczania materiałów archiwalnych tworzących zasób archiwów m.in. organizacji pozarządowych, fundacji, stowarzyszeń oraz instytucji kościelnych i religijnych.

W ramach kolejnych edycji konkursów, przeprowadzonych w latach 2016-2024, dofinansowaliśmy już 169 projektów na łączną kwotę blisko 8,5 mln zł.