Wczoraj w Archiwum Państwowym w Szczecinie dokonano uroczystego przekazania archiwaliów odnalezionych w marcu br. w budynku Urzędu Miasta Szczecin
Przekazanie archiwaliów. Podpisy pod oficjalnym protokołem złożyli – ze strony miasta – prezydent Piotr Krzystek, a ze strony archiwum – dyrektor instytucji, dr hab. Krzysztof Kowalczyk, fot. Archiwum Państwowe w Szczecinie.
Teczki z cennymi dokumentami pochodzącymi z lat 1945–1975, odkryto 15 marca br., podczas przygotowań do remontu sali sesyjnej rady miasta. Archiwalia znajdowały się w szafie wbudowanej w boazerię. Nie wiadomo, w jakim celu je tam złożono, ani dlaczego zostały zapomniane na ponad 40 lat.
Data przekazania dokumentów nie jest przypadkowa. 5 lipca 1945 r., po ponad dwumiesięcznych perturbacjach i dwukrotnym, wymuszonym opuszczaniu miasta, władza administracyjna w Szczecinie została przekazana w polskie ręce, a niemiecki zarząd miejski uległ ostatecznej likwidacji. Można było odtąd rozpocząć zagospodarowanie miasta i jego zasiedlanie polskimi osadnikami.
Przekazanie archiwaliów, fot. Archiwum Państwowe w Szczecinie.
Wśród odnalezionych materiałów najcenniejsze są właśnie te z pierwszych lat powojennych. Obrazują one trudny i burzliwy okres przejmowania Szczecina przez polską administrację, wydawane wówczas zarządzenia, organizację polskiego osadnictwa, przydzielanie lokali mieszkalnych i użytkowych, odbudowę zniszczeń czy też charakter podstawowych potrzeb mieszkańców.
Przekazanie archiwaliów, fot. Archiwum Państwowe w Szczecinie.
Jednym z unikatowych dokumentów jest ten informujący, iż: „dziś [tj. 30 kwietnia 1945 r.] o godzinie 8.15 wciągnięto flagę polską na gmach Urzędu Pełnomocnika Rządu Rzeczypospolitej w Szczecinie”. Okazały budynek przy Wałach Chrobrego, dzisiejszy Urząd Wojewódzki, początkowo był także siedzibą szczecińskiego magistratu. Jak wspominał pierwszy prezydent miasta, inż. Piotr Zaremba, „dął silny wiatr. Niełatwo nam przyszło umocować naszą olbrzymią biało-czerwoną chorągiew i wciągnąć ją na wysoki maszt”. Na tym pierwszym dokumencie wystawionym w polskim Szczecinie pieczątkę zrobiono z… dziecięcego zestawu literek.
Przekazanie archiwaliów, fot. Archiwum Państwowe w Szczecinie.
Prawdziwą perełką jest natomiast mapa z pertraktacji polsko-radzieckich w Schwerinie (Meklemburgia) 21 września 1945 r. Naniesiono na nią ustalony wówczas dokładny przebieg granicy państwowej pomiędzy Polską a radziecką strefą okupacyjną Niemiec, na odcinku od Świnoujścia do Gryfina (na konferencji poczdamskiej wykreślono jedynie „z grubsza” prostą linię, którą należało doprecyzować).
Pośród innych wartych uwagi materiałów są m.in. sprawozdania Zarządu Miejskiego, korespondencja z władzami w Warszawie, dotycząca wielu żywotnych problemów miasta, afisze propagandowe, kartki aprowizacyjne, schemat sieci tramwajowej, plany wodociągów i gazociągów miejskich, dokumenty służbowe urzędników, a z lat późniejszych – protokoły Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, różne wydawnictwa dot. Szczecina czy też rysunki projektów łańcucha przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej.
Przekazanie archiwaliów, fot. Archiwum Państwowe w Szczecinie.
Wybrane, najcenniejsze i najciekawsze dokumenty, każdy zainteresowany będzie mógł obejrzeć w gmachu Archiwum Państwowego w Szczecinie przy ul. św. Wojciecha 13 w dniach od 6 do 9 lipca (wtorek-piątek) o godzinie 14.00 (w czasie odwiedzin obowiązują zasady reżimu sanitarnego).
Wybór dokumnetów można zobaczyć również na stronie Archiwum Państwowego w Szczecinie.
