O projekcie
Geneza
Od 2010 r., z inicjatywy Ambasady RP w Mińsku i przy wsparciu Departamentu Dyplomacji Publicznej MSZ, odbywały się polsko-białoruskie konferencje i spotkania naukowe, w których uczestniczyli historycy i archiwiści z wiodących ośrodków naukowych obu krajów. W toku tych przedsięwzięć zawiązano sieć bliskiej współpracy środowisk historyków i archiwistów, tworzących nieformalną polsko-białoruską grupę badawczą. Uczestniczący w niej uczeni polscy i białoruscy podjęli inicjatywę wspólnych badań nad najważniejszymi zagadnieniami w dziejach relacji między obu krajami w XX w., postulując, iż pierwszym krokiem w rozwoju wspólnych prac naukowych powinno być przygotowanie bazy źródłowej. W dotychczasowych badaniach i pracach poświęconych najnowszym dziejom stosunków Polski i Białorusi w XX w. wykorzystywano nie w pełni archiwalia polskie, dostępne w archiwach białoruskich. Istotną barierą okazał się brak wiedzy archiwoznawczej, odnoszącej się do materiałów polskich w zasobach białoruskich archiwów i bibliotek.
Cel
Współcześnie, archiwalia, przechowywane w archiwach państwowych Białorusi, pozostałe po polskich władzach, instytucjach i organizacjach z okresu 1918-1939 stanowią najważniejsze źródło do badań nad dziejami Kresów Północno-Wschodnich w dwudziestoleciu międzywojennym, nie tylko w kontekście dziejów państwa polskiego, lecz przede wszystkim tworzenia się i funkcjonowania wielonarodowej społeczności tych obszarów. Źródła te do lat dziewięćdziesiątych XX w. były w większości niedostępne. Obecnie materiały te choć są dostępne dla badaczy polskich, pozostają jednakże w znacznej części nieznane. Brakuje opracowań i pomocy archiwalnych, w tym elektronicznych, które pozwoliłyby badaczom i wszystkim zainteresowanym osobom szerzej sięgnąć do źródeł najnowszej historii Polski. Baza danych „Polska-Białoruś. Wspólne dziedzictwo historyczne” wychodzi naprzeciw tym potrzebom; aspiracją jej inicjatorów i autorów było wypełnienie – chociażby częściowe – tej luki.
Realizacja
Baza danych „Polska-Białoruś. Wspólne dziedzictwo historyczne” obejmuje zasób wybranych archiwów białoruskich: Archiwum Państwowego Obwodu Brzeskiego, Archiwum Państwowego Obwodu Grodzieńskiego, Rejonowego Archiwum Państwowego w Mołodecznie, Archiwum Narodowego Republiki Białoruś, Białoruskiego Państwowego Archiwum – Muzeum Literatury i Sztuki oraz wybranych spuścizn przechowywanych w Centralnej Bibliotece Naukowej im. Jakuba Kołasa Narodowej Akademii Nauk Białorusi. Wymienione archiwa przechowują największy i najcenniejszy zasób archiwaliów polskich z okresu II RP spośród archiwów Białorusi. Kwerendy w archiwach wykonali historycy białoruscy: prof. dr hab. Aleksander Smalianczuk, prof. dr hab. Aleksander Wabiszczewicz oraz doc. dr Anatolij Wialiki. Na język polski opisy archiwaliów tłumaczyła Eugenia Szymczuk (Archiwum Akt Nowych w Warszawie). Od strony informatycznej projekt realizował Marek Kuczyński (Archiwum Państwowe w Olsztynie).
Wykonawcy
W realizacji projektu uczestniczyli:
- Stowarzyszenie Archiwistów Polskich
- Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych
- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Baza powstała i była uzupełniana dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w ramach programów „Wspólne działania polsko-białoruskie 2013” oraz „Wspólne działania polsko-białoruskie 2014”.
Kierownictwo merytoryczne projektu sprawował prof. dr hab. Władysław Stępniak.
