Zachęcamy do udziału w inicjatywach przygotowanych przez Archiwa Państwowe z okazji Europejskich Dni Dziedzictwa 2021. W tym roku wydarzenie przebiega pod hasłem „Smaki Dziedzictwa”
Tradycje kulinarne od zawsze odgrywały ważną rolę w pielęgnowaniu rodzimych obyczajów i tworzeniu wspólnot. Przekazywana z pokolenia na pokolenie wiedza kulinarna pozostaje nadal kluczowym elementem naszej historii i kultury.
Jak wyjaśniają organizatorzy EDD „Smaki Dziedzictwa” zachęcają do poznawania tradycyjnych produktów regionalnych, przepisów, które 100 lat temu królowały na polskich stołach oraz zabytków przetwórstwa spożywczego i dziedzictwa kulinarnego. Tegoroczna edycja EDD koncentruje się nie tylko na materialnych tradycjach rzemieślniczych (takich jak cukiernie, piekarnie, fabryki cukierków), ale również niematerialnych (staropolskich przepisach, tradycjach)”.
Zachęcamy do obchodów EDD razem z Archiwami Państwowymi!
*Wykaz będzie aktualizowany
Narodowe Archiwum Cyfrowe
Co: „Popołudnie z NAC” w Niepodległa. Miejsce Spotkań
Kiedy: sobota, 18 września, w godz. 15:00-18:00
Gdzie: Niepodległa. Miejsce Spotkań, Aleje Ujazdowskie 4, Warszawa
To sobotnie wrześniowe popołudnie warto spędzić z Narodowym Archiwum Cyfrowym w Niepodległa. Miejsce Spotkań. Podczas wydarzenia poznacie perełki archiwalnego dziedzictwa międzywojnia ze zbiorów NAC w nowoczesnej odsłonie.
W programie:
- plenerowe pokazy „Archiwalnego Fotoplastikonu Online”, podczas których za pomocą ożywionych archiwalnych kadrów będziecie mogli posmakować, jak wyglądały międzywojenna Gdynia, Bydgoszcz i Radom. Przedpremierowo zobaczycie również najnowszy odcinek poświęcony Łodzi, który w sieci zadebiutuje dopiero tydzień później!
- warsztaty rodzinne „Dziwa z archiwum, czyli smoki, dinozaury i rycerze” prowadzone przez edukatorkę Zuzannę Zasacką, w czasie których z archiwalnych fotografii wyczarujecie niezwykłe, bajkowe postaci (w godz. 16:00-17:30);
- interaktywny punkt konsultacyjny dla nauczycieli, w którym będziecie mogli poznać (i otrzymać) materiały i działania edukacyjne oraz dowiedzieć się, jak archiwalia można wykorzystać w szkole;
- wielkoformatową grę planszową, która zabierze was w podróż przez dzieje II RP;
- stanowisko degustacyjne, przy którym będziecie mogli poczęstować się najnowszymi publikacjami albumowymi, gadżetami i innymi przysmakami od NAC.
Współpraca: Biuro Programu „Niepodległa”
Projekt „Archiwalny Fotoplastikon Online” dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w ramach Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022.
Archiwum Państwowe w Bydgoszczy
Co: Wystawa „W drodze na stół”
Kiedy: sobota, 11 września
Gdzie: Archiwum Państwowe w Bydgoszczy Oddział w Inowrocławiu, ul. Prezydenta Gabriela Narutowicza 58, Inowrocław
Wystawa w siedzibie oddziału odpowie na pytania: Jak jadali nasi przodkowie? Jak wyglądała dawniej produkcja i sprzedaż żywności? Jak reklamowano produkty spożywcze?
Co: Wystawa wirtualna „Polskie tradycje kulinarne w dokumentach z zasobu Archiwum Państwowego w Bydgoszczy”
Kiedy: niedziela, 18 września
Gdzie: strona internetowa Archiwum Państwowego w Bydgoszczy
Wystawa zaprezentuje archiwalia dotyczących kulinariów przechowywane w zasobie archiwum.
Archiwum Państwowe w Katowicach Oddział w Cieszynie
Co: „Skarby z cieszyńskiej trówły”
Kiedy: weekend, 17-18 września
Gdzie: Zamek Cieszyn, Zamkowa 3 a/b,c, Cieszyn
„Skarby z cieszyńskiej trówły”, czyli starej, zdobionej skrzyni wiannej, to święto lokalnej kultury, łączące tradycję i historię ze współczesnością. Lokalność ponownie staje się wartością, rzemieślnicy wracają do swoich warsztatów, mistrzowie kuchni sięgają po tradycyjne przepisy.
Podczas XX edycji wydarzenia, będziecie mogli spotkać z rzemiosłem, folklorem, sztuką i dizajnem, a także kuchnią regionalną. Archiwum Państwowe w Katowicach Oddział w Cieszynie czynnie włączy się te w działania, przedstawiając wielokulturowość Śląska Cieszyńskiego, ze szczególnym uwzględnieniem tradycji kuchni przygranicznej.
Archiwum Państwowe w Kielcach
Co: Wystawa wirtualna „Smaki Dziedzictwa. Kulinaria w dokumencie archiwalnym z zasobu Archiwum Państwowego w Kielcach”
Kiedy: od soboty, 18 września
Gdzie: strona internetowa Archiwum Państwowego w Kielcach
Wystawa skupi się na znaczeniu kuchni, żywności i żywienia w życiu społeczności regionu w różnych okresach historycznych. Poznacie dokumenty, ludzi i miejsca związane ze sztuką kulinarną. Zajrzycie do kuchni, spiżarni i kredensu dworu w Przysusze w 1846 r., przestudiujecie instrukcję ministra rolnictwa z 1928 r. o sposobie badania próbek masła i serów (wraz z opisem konsystencji, smaku, koloru, wyglądu, zapachu, trwałości, „wygniecenia”, zawartości wody i soli) i posmakujecie menu kieleckich restauracji, barów, kawiarni, cukierni z lat dwudziestych XX w. Wystawę uzupełniają również fotografie z życia kieleckich pułków artylerii i piechoty, których znamienną częścią codzienności były mniej lub bardziej uroczyste przyjęcia.
Archiwum Narodowe w Krakowie Oddział w Bochni
Co: Weekend z Zabytkami Powiatu Bocheńskiego „Obce rzeczy dobrze wiedzieć jest – swoje, obowiązek – Zygmunt Gloger, czyli Historie rodzinne w źródle zapisane”
Kiedy: niedziela, 12 września w godz. 9:00-14:00.
Gdzie: Archiwum Narodowe w Krakowie Oddział w Bochni, ul. Konstytucji 3 Maja, Bochnia
Podczas wydarzenia będziecie mogli zapoznać się ze materiałami pochodzącymi ze zbiorów bocheńskiego Archiwum. Obok najstarszych ksiąg miejskich na ekspozycji znajdziecie dokumenty pergaminowe i papierowe, projekty, plany, widokówki, zdjęcia, afisze i tłoki pieczętne. Wraz z archiwistami będziecie mogli pochylić się nad źródłami do badań genealogicznych oraz sposobem wyszukiwania w nich informacji. Pracownicy Oddziału chętnie też doradzą, jak najprościej zabezpieczać swoje archiwa rodzinne, aby jak najdłużej służyły kolejnym pokoleniom. Archiwum zaprasza również do wysłuchania, na świeżym powietrzu, opowieści o historii willi „Pod Kozłem”, a najmłodszych do zabawy w „małego archiwistę”.
Terminy spotkań prosimy uzgadniać telefonicznie (te. 14 612 21 07) lub mailem (e-mail: bochnia@ank.gov.pl; agicala@ank.gov.pl).
Archiwum Państwowe w Lesznie
Co: Prezentacja online „Dawne smaki z materiałów w zasobie Archiwum Państwowego w Lesznie”
Kiedy: od piątku, 17 września
Gdzie: strona internetowa Archiwum Państwowe w Lesznie
Archiwum zaprezentuje dawne potrawy i przepisy zachowane w archiwalnych zbiorach.
Archiwum Państwowe w Lublinie
Co: Wystawa wirtualna „Szkiełkiem i okiem. W kręgu bogatych zainteresowań Antoniego Mikoszewskiego”
Kiedy: od 18 września
Gdzie: strona internetowa Archiwum Państwowego w Lublinie
Wystawa zaprezentuje bogate zainteresowania Antoniego Mikoszewskiego – prawnika żyjącego na przełomie XVIII i XIX w. Znajdziecie na niej przepisy na produkcję alkoholu i żywności, schematy wynalazków, oraz inne interesujące wypisy na tematy takie jak religia, polityka, historia czy botanika.
Archiwum Państwowe w Łodzi
Co: Wystawa wirtualna „Smaki kuchni ziemiańskiej”
Kiedy: wrzesień
Gdzie: strona internetowa Archiwum Państwowego w Łodzi
Toast w Maluszynie, początek XX w. (Archiwum Państwowe w Łodzi, Archiwum Potockich i Ostrowskich z Maluszyna, sygn. IV/112, s. 466)
Wystawa przygotowana w 2012 r. przez Annę Drzewiecką i Tomasza Walkiewicza, prezentowana jest na stronie Archiwum. Z okazji tegorocznej edycji Europejskich Dni Dziedzictwa została poszerzona o nowe ciekawe materiały.
Archiwum Państwowe w Olsztynie
Co: Wystawa wirtualna „Tradycje kulinarne dawnych Prus Wschodnich”
Kiedy: weekend, 18-19 września
Gdzie: strona internetowa Archiwum Państwowego w Olsztynie
Wystawa zaprezentuje przepisy kulinarne, jadłospisy, zestawienia dotyczące produkcji piwa i wódki. Materiały pochodzą z zasobu Archiwum Państwowego w Olsztynie i obejmują okres od XVII w. do lat 20. XX w.
Archiwum Państwowe w Opolu
Co: Nie(winne) spotkanie z winem w Archiwum Państwowym w Opolu
Kiedy: sobota, 11 września 2021 r. godz. 15:00
Gdzie: Archiwum Państwowe w Opolu, Zamkowa 2, 45-016 Opole
Wystawa przed budynkiem archiwum, fot. Archiwum Państwowe w Opolu.
Archiwum zaprasza na spotkanie z autorkami publikacji „Nie Winny smak miłości do alkoholi” oraz znawcami tematyki winiarstwa. W trakcie spotkania, autorki publikacji Małgorzata lżykowska i Małgorzata Blach-Margos, przedstawią historię śląskiego winiarstwa. Poznacie również najciekawsze archiwalne przepisy, związane z wytwarzaniem wina.
O produkcji trunku i prowadzeniu winnicy obecnie będziecie mogli porozmawiać również z Prezesem Śląskiego Stowarzyszenia Winiarzy, Krzysztofem Niesłańczykiem (Winnica Cassiopeia) oraz młodymi winiarzam – Martą i Janem Szlachtą (Winnica Aries).
Przed budynkiem Archiwum dostępna będzie wystawa materiałów archiwalnych, ukazujących uprawę winorośli i produkcję wina w dawnych czasach na Śląsku.
Na spotkanie obowiązują zapisy telefoniczne (te. 77 45 44 075 wew. 23)
Archiwum Państwowe w Poznaniu
Co: „Dawne smaki Poznania”
Kiedy: sobota, 18 września w godz. 11:00-13:30
Gdzie: Sala Czerwona Pałacu Działyńskich, Stary Rynek 78, Poznań
„Poznaniacy nie gęsi i swoje tradycje kulinarne mają!”
Archiwum Państwowe w Poznaniu, wspólnie z Biblioteką Kórnicką PAN i Poznańskim Centrum Dziedzictwa, zaprasza na wydarzenie pod hasłem „Dawne smaki Poznania”. Zanurzycie się w opowieść o najstarszych przepisach kulinarnych i mistrzach kuchni wielkopolskiej. Wyruszycie w podróż z wielkopolskimi znawcami kuchni europejskiej. Waszymi przewodnikami będą znawcy tradycji i historii kulinarnych regionu.
A może też zostaniecie specjalistami staropolskiej kuchni? W trakcie wydarzenia zachęcamy do udziału w konkursie „Kulinarne Adaptacje”, w którym spróbujemy zmierzyć się z historycznymi przepisami i przerobić je na wersje współczesne. Do wygrania atrakcyjne nagrody!
Program:
11:00-11:45 – dr Dawid Barbarzak „Wielkopolanie przy włoskim stole. Kulinarne wrażenia podróżne Stanisława Reszki i Tomasza Tretera (1569-1600)”
Jakie znaczenie miała kuchnia i stół w podróżach polskich dyplomatów renesansowych? Czy stół był miejscem, gdzie uprawiano wielką politykę, nawiązywano cenne przyjaźnie i manifestowano status władców? Jak wyglądała jadalnia polskiego posła i kardynała w Rzymie? Stanisław Reszka i Tomasz Treter, dwaj wielkopolscy duchowni, mieli okazję osobiście przekonać się o tych kwestiach podczas swych wieloletnich pobytów we Włoszech. Z kart dziennika podróżnego oraz listownej korespondencji spisanych przez autorów w drugiej połowie XVI wieku, wyłania się świat polsko-włoskiej dyplomacji od kuchni. Jej kulisy poznacie podczas prelekcji.
11:45-12:15 – przerwa
Możliwość zwiedzenia wystawy „Dawne smaki Poznania” w holu Pałacu Działyńskich. Archiwum Państwowe w Poznaniu i Biblioteka Kórnicka PAN zaprezentują najciekawsze materiały ze swoich zasobów, dotyczące dziedzictwa kulinarnego Wielkopolski
Konkurs ,,Kulinarne Adaptacje” – zmodyfikuj staropolski przepis i wygraj nagrody!
12:15-13:00 – Maciej Barton „Podróże po kuchni staropolskiej. Żywot nieznany smakosza z rodu Radolińskich”
Jaką wiedzę o codzienności naszych przodków możemy wydobyć ze źródeł archiwalnych? Co o ich życiu mówią zapisane tradycje kulinarne? Bohaterem wykładu będzie Paschalis Radoliriski, XVIII-wieczny urzędnik, smakosz, Wielkopolanin oraz jego spuścizna, zachowana w zbiorach Archiwum Państwowego w Poznaniu. Dowiecie się o jego życiu, zainteresowaniach, a także posmakujecie dworu szlacheckiego w Wielkopolsce w okresie rozbiorów. Emocji nie zabraknie!
13:00-13:30 – Zakończenie i rozstrzygnięcie konkursu
O prelegentach:
dr Dawid Barbarzak – pracownik Poznańskiego Centrum Dziedzictwa oraz Instytutu Filologii Klasycznej UAM, literaturoznawca, badacz podróży staropolskich, autor pracy doktorskiej poświęconej kulturze stołu polskich dyplomatów we Włoszech.
Maciej Barton – historyk, pisarz i kucharz, zdobywca tytułu Szefa Kuchni Tradycyjnej. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół kuchni wielkopolskiej i szeroko rozumianej tradycji kulinarnej. Obecnie przygotowuje pracę doktorską na temat działalności Paschalisa Radolińskiego i jego pism kulinarnych.
Archiwum Państwowe w Przemyślu
Co: Wystawa wirtualna „Porady prasowe. Z przymrużeniem oka i nie tylko”
Kiedy: od piątku, 10 września
Gdzie: strona internetowa Archiwum Państwowego w Przemyślu
Na wirtualnej wystawie Archiwum zaprezentuje przepisy kulinarne, drukowane w prasie, zarówno w latach trzydziestych, jak i osiemdziesiątych ubiegłego stulecia. Poznacie także niezwykłe porady dotyczące urody oraz zdrowia, jakimi raczono ówczesnych czytelników.
Archiwum Państwowe w Szczecinie
Co: Wykłady online
Kiedy: wrzesień
Gdzie: na kanale Archiwum Państwowego w Szczecinie na YouTube
Archiwum planuje prezentację 3 filmów o tematach przewodnich Europejskich Dni Dziedzictwa 2021 – „Smaki Dziedzictwa”, oraz Zachodniopomorskich Dni Dziedzictwa – „Skarbiec pamięci”.
Kierownik Oddziału I Archiwum dr hab. Paweł Gut zaprezentuje wykłady pt. „Gęsina, baranina… Przysmaki z pomorskiej kuchni” oraz „Pasztecik i paprykarz – szczecińskie specjały”, zaś kustosz Anna Kandybowicz opowie o będących istnym skarbcem pamięci aktach szkolnych, w wypowiedzi pt. „Klasa zachowuje się nieodpowiednio. Akta szkolne odzwierciedleniem swoich czasów”.
Archiwum Państwowe w Toruniu
Co: Wystawa wirtualna „Z kurą każdy kucharz dobry. Kulinaria w zasobie Archiwum Państwowego w Toruniu”
Kiedy: sobota, 11 września w godzinach 11:00-16:00; od poniedziałku do piątku, 13-17 września w godzinach 8:30-14:30; sobota, 18 września w godzinach 11:00-16:00.
Gdzie: strona internetowa Archiwum Państwowego w Toruniu
Archiwum zaprasza na kulinarną ucztę, podczas której toruńskie archiwalia zaserwują wyśmienite potrawy i trunki. Dowiecie się, jak torunianie ugościli wielkiego mistrza Ulricha von Jungingen w 1407 r. Poznacie początki i dzieje słynnego toruńskiego piernika oraz przysmaki kuchni staropolskiej: kapłony, kuropatwy, gęsi, pstrągi, dorsze i łososie. Odwiedzicie toruńskie restauracje z okresu międzywojennego. Zasiądziecie do stołu z rodziną Steinbornów, a także weźmiecie udział w oficjalnych i nieco mniej formalnych spotkaniach z okresu PRL.
Archiwum Państwowe w Warszawie
Co: Wystawa plenerowa „Reklama dźwignią handlu”
Kiedy: 7-30 września
Gdzie: na murach Starego Miasta koło Barbakanu w Warszawie
Wystawa na murach Barbakanu, fot. Archiwum Państwowe w Warszawie.
Archiwum zaprasza do świata przedwojennej reklamy! Zobaczcie, jak dawniej zachęcano do zakupu różnych artykułów spożywczych: kawy, herbaty, czekolady, ciast i innych słodkości, trunków i papierosów, kosmetyków i lekarstw oraz różnorodnych sprzętów domowych. Przekonacie się, że materiały prezentowane na wystawie są aktualne także obecnie, a „historia kołem się toczy”.
Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze
Co: Wystawa „Piwo w Karkonoszach”
Kiedy: 8 września-30 listopada, od poniedziałku do piątku w godz. 9:00-15:00 oraz w dwa weekendy 11-12 września i 18-19 września we wspomnianych godzinach
Gdzie: Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze, ul. płk. W. Kazimierskiego 3, Jelenia Góra
Wystawa „Piwo w Karkonoszach”, fot. K. Pawlikowska i P. Pokrątka-Szyszka.
Wystawa prezentuje 700-letnią tradycję piwowarską w regionie karkonoskim. Składa się z 13 gablot i 18 plansz, opisujących dzieje słodownictwa i browarnictwa oraz przedstawiających dzieje poszczególnych browarów: w Miedziance, Jeleniej Górze, Lwówku Śląskim, Mirsku i Gryfowie Śląskim. Zwiedzając ekspozycję, zobaczycie XIV-wieczne dokumenty przywilejów piwowarskich oraz cechowe browarników i słodowników, poznacie przepisy warzenia piwa i przyjrzycie się bliżej aktom budowlanym i fotografiom z dawnych lat. Ekspozycję wzbogacają muzealia pochodzące ze zbiorów jeleniogórskich muzeów i lwóweckiej biblioteki: skrzynki na piwo, beczki, butelki i kufle.
Wystawie towarzyszy katalog autorstwa Wojciecha Szczerepy.
|
Wystawa „Piwo w Karkonoszach”, fot. K. Pawlikowska i P. Pokrątka-Szyszka.
