Aktualności

Sygnatariuszami porozumienia byli reprezentanci zarządów archiwalnych z 5 państw: dr Paweł Pietrzyk – Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych w Polsce, dr Anatolii Khromov – przewodniczący Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy, Ramutis Kurpė – dyrektor Litewskiego Państwowego Archiwum Historycznego w Wilnie w imieniu Naczelnego Archiwisty Litwy, Ingūna Slaidiņa – zastępca dyrektora Archiwum Narodowego Łotwy, Priit Pirsko – Naczelny Dyrektor Archiwów Estonii.

Udział w uroczystości wzięli przedstawiciele władz, reprezentanci miejscowego środowiska naukowego oraz dyrektorzy polskich Archiwów Państwowych, zaangażowani we współpracę z archiwami ukraińskimi i archiwami państw nadbałtyckich.

– Obecnie inicjowany projekt międzynarodowy podkreśla znaczenie wspólnego dziedzictwa archiwalnego, ale też porządkuje dotychczasowe formy współpracy, rozwijane od wielu lat w relacjach bilateralnych między służbami archiwalnymi. Nawiązuje on wprost do idei propagowanej od lat przez UNESCO, rozproszonego dziedzictwa dokumentacyjnego, gromadzonego w sąsiadujących ze sobą państwach. Idea ta nabiera nowego ważnego znaczenia w sytuacji obecnego zagrożenia, zwłaszcza dla zasobów archiwalnych w Ukrainie, w obliczu rosyjskiej agresji na ten kraj – mówił Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych dr Paweł Pietrzyk. – Z tego powodu współinicjatorami obecnego projektu były Polska i Ukraina, których archiwalne relacje od 2022 r. uległy dalszemu zacieśnieniu, a polskie Archiwa Państwowe niemal od pierwszych dni rosyjskiej napaści rozpoczęły stałą akcję niesienia w różnych formach pomocy archiwom Ukrainy. Projekt „Wspólne dziedzictwo archiwalne” zyskał też od początku zdecydowane wsparcie kolegów z archiwów narodowych w krajach nadbałtyckich, Litwie, Łotwie  i Estonii, co w efekcie pozwoliło na wspólne uzgodnienie tekstu 5-stronnego porozumienia o współpracy.

Przewodniczący Państwowej Służby Archiwalnej Ukrainy dr Anatolii Khromov podkreślił znaczenie międzynarodowej współpracy i podziękował za wsparcie dla archiwów ukraińskich płynące od kolegów z Polski, Litwy, Łotwy i Estonii.

– Ten projekt nie przez przypadek ma taki tytuł. Nasze dziedzictwo traktujemy jako wspólne, europejskie – mówił Naczelny Dyrektor Archiwów Estonii Priit Pirsko. – Jednym z celów projektu jest otwarcie zasobów i udostępnienie archiwaliów, które były do tej pory niedostępne, m.in. poprzez digitalizacje i udostępnianie zasobów online.

Zastępca dyrektora Archiwum Narodowego Łotwy Ingūna Slaidiņa wyraziła nadzieję, że dziś otwiera się nowy rozdział współpracy, pełen ciekawych inicjatyw oraz wymiany doświadczeń i wiedzy.

– Tak, jak kiedyś Rzeczpospolita Obojga Narodów, dzisiaj jesteśmy zbiorem różnych społeczeństw, o różnej kulturze, mówiących różnymi językami, ale łączy nas bogata wspólna historia, na której dzisiaj budujemy przyszłość – wskazał dyrektor Litewskiego Państwowego Archiwum Historycznego w Wilnie Ramutis Kurpė.

Porozumienie będzie podstawą wspólnych działań zabezpieczających unikalne zbiory źródłowe. Przyczyni się również do rozwoju wzajemnych kontaktów i wymiany doświadczeń oraz sprawniejszej realizacji wspólnych inicjatyw dotyczących ochrony, cyfryzacji oraz ułatwień dostępu online do wielu ważnych materiałów archiwalnych.

– Na podkreślenie zasługuje fakt, że inaugurowany projekt ma charakter długofalowy, jest przedsięwzięciem o charakterze rozwojowym i otwartym, co może w przyszłości inspirować kolejne państwa do włączania się w realizację jego założeń – wskazał dyrektor Pietrzyk.

Miejsce podpisania porozumienia – miasto Lublin oraz jego Zamek z historycznym otoczeniem – nawiązują do wielokulturowego dziedzictwa I Rzeczypospolitej oraz zawartej tam w 1569 r. Unii Lubelskiej. Dowodem na znaczenie tego aktu dla ówczesnej Rzeczypospolitej i całej Europy było wpisanie w 2017 r. dokumentu Unii Lubelskiej na światową listę dziedzictwa dokumentacyjnego w programie UNESCO „Pamięć Świata”. Ten bezcenny oryginał przechowywany jest po dziś dzień w Archiwach Państwowych.

W drugiej części wydarzenia w siedzibie Archiwum Państwowego w Lublinie uczestnicy debatowali na temat wspólnego dziedzictwa dokumentacyjnego oraz planowanych działań w ramach zainicjowanego projektu.