7 października 2020 r. w Pałacu Staszica w Warszawie odbyła się konferencja pt. „Zabezpieczanie i ochrona zbiorów archiwalnych. Współczesne wyzwania”. Wydarzenie było kolejną inicjatywą w ramach cyklu Warszawska Jesień Archiwalna
Zorganizowana została przez Polską Akademię Nauk Archiwum w Warszawie oraz Archiwa Państwowe. Przedstawiono na niej dziewięć wystąpień, w tym jedno w formie telekonferencji. Przebieg konferencji był na bieżąco transmitowany online na profilu Archiwów Państwowych na Facebooku.
Transmisja konferencji część I.
Transmisja konferencji część II.
Konferencja pt. „Zabezpieczanie i ochrona zbiorów archiwalnych. Współczesne wyzwania”. Wystąpienie Ryszarda Wojtkowskiego, zastępcy Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.
Uczestników konferencji powitała dr hab. Hanna Krajewska, dyrektor PAN Archiwum w Warszawie. Jako pierwszy prelegent wystąpił Ryszard Wojtkowski, zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych. W prezentacji „Infrastruktura archiwów a zabezpieczanie zbiorów” zwrócił uwagę na zasady projektowania nowych budynków Archiwów Państwowych, omawiając zarówno kwestie technologiczne, jak i rozwiązania dotyczące ruchu i dostępu osób. Przedstawił uczestnikom również system Archiwum Dokumentów Elektronicznych, przygotowany w 2020 roku.
Konferencja pt. „Zabezpieczanie i ochrona zbiorów archiwalnych. Współczesne wyzwania”. Wystąpienie Anny Czajki, kierownik Centralnego Laboratorium Konserwacji Archiwaliów w Archiwum Głównym Akt Dawnych.
Następnie głos zabrała Anna Czajka, kierownik Centralnego Laboratorium Konserwacji Archiwaliów w Archiwum Głównym Akt Dawnych. Dzięki jej prezentacji „Archiwum dostępne – ocena zagrożeń i zapobieganie stratom” można było poznać działania międzynarodowej społeczności archiwistów, rozpoznające zagrożenia ze strony człowieka – nieuczciwego użytkownika i niedbałego pracownika. Prelegentka zwróciła też uwagę na podstawowe zasady ewidencjonowania i znakowania własnego zasobu, zabezpieczające go przed skutkami nieuprawnionego przemieszczania.
Konferencja pt. „Zabezpieczanie i ochrona zbiorów archiwalnych. Współczesne wyzwania”.
Kolejne trzy wystąpienia dotyczyły rozwiązań prawnych i współpracy różnych instytucji i służb w celu skuteczniejszej ochrony i odzyskiwania utraconych dóbr kultury. Dr Adam Grajewski, podinspektor Komendy Głównej Policji Wydziału Kryminalnego przedstawił „Przykłady współpracy z Policją w oparciu o obowiązujący stan prawny w zakresie odzyskania utraconych zasobów archiwalnych”. Poinformował o istniejących centralnych rejestrach dóbr utraconych i zachęcał do zgłaszania do nich wszelkich znanych przypadków kradzieży. Pochwalił też pozytywne formy współpracy, której efektem jest odzyskiwanie skradzionych materiałów archiwalnych. Następnie Anna Skaldawska, ekspert Służby Celno-Skarbowej Departamentu Ceł Ministerstwa Finansów, omówiła „Rolę Krajowej Administracji Skarbowej w ochronie archiwaliów”. W wystąpieniu wskazała przykłady najczęstszych przestępstw, w tym zaniżanie lub zawyżanie wartości i fałszowanie dzieł sztuki i dokumentów. Poinformowała też o powołaniu koordynatorów ds. ochrony dóbr kultury, oraz zespołu koordynacyjnego ds. zwalczania przestępczości przeciwko zabytkom, których działania obejmują także archiwalia. „Doświadczenia Straży Granicznej w zakresie dóbr kultury” omówił natomiast Wojciech Krupiński z Zarządu Operacyjno-Śledczego Komendy Głównej Straży Granicznej. Stwierdził, że obserwacje obecnych tendencji nielegalnego wywozu za granicę wskazują na konieczność monitorowania zwłaszcza rynku numizmatycznego i bibliofilskiego. Podkreślił też pozytywną współpracę z Archiwum Państwowym w Koszalinie, które przeprowadza szkolenia z zakresu ochrony archiwaliów.
Konferencja pt. „Zabezpieczanie i ochrona zbiorów archiwalnych. Współczesne wyzwania”. Wystąpienie dr Kamili Follprecht, zastępcy dyrektora Archiwum Narodowego w Krakowie.
Praktyczny przykład strat poniesionych przez archiwum państwowe na skutek przestępczej działalności pracownika przedstawiła dr Kamila Follprecht, zastępca dyrektora Archiwum Narodowego w Krakowie w wystąpieniu „Zagrożenia wewnętrzne czyli mądry archiwista po szkodzie”. Opowiedziała o wydarzeniach, które miały miejsce na przełomie XX i XXI w., o odzyskiwaniu dokumentów i kilku procedurach wprowadzonych w związku z tym w sieci archiwów państwowych.
Następnie Katarzyna Kucewicz, psycholog-psychoterapeuta, w wystąpieniu „Profilowanie złodzieja. Psychologiczne koncepcje oraz metody sporządzania sylwetki sprawcy przestępstw i wykroczeń” wskazała kilka cech charakteryzujących osoby dokonujące kradzieży. Sugerowała, na jakie zachowania zwracać uwagę, niezależnie od tego, czy potencjalny sprawca korzysta z sytuacji, czy bierze udział w zaplanowanym procederze. Wiesław Zyskowski, oficer Policji, wykładowca, właściciel firmy szkoleniowej “ZYSKOWSKI” Szkolenia, Doradztwo, Consulting, w praktycznym ćwiczeniu oraz na podstawie nagranych rozmów wskazywał elementy analizy behawioralnej i analizy wypowiedzi, które miały doprowadzić do ustalenia prawdomówności lub nieszczerości. Jego wykład nosił tytuł „Kinezyka – kolejnym narzędziem w zabezpieczeniu i ochronie zbiorów archiwalnych”.
W ostatnim wystąpieniu dr hab. Hubert Kowalski, Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego i dr Katarzyna Wagner, Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego, przedstawili przebieg i wyniki badań nad losami polskich ornamentów zrabowanych w 1656 r. z Zamku Królewskiego w Warszawie. Ich referat „XVII-wieczny rabunek dóbr kultury. Kontekst archiwalny” zawierał cenne informacje o pozostawionych w dokumentacji śladach, które potwierdzały własność i losy dóbr kultury.
Konferencja pt. „Zabezpieczanie i ochrona zbiorów archiwalnych. Współczesne wyzwania”. Joanna Chojecka, zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych podsumowuje konferencję.
Konferencję podsumowała Joanna Chojecka, zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych. Organizatorzy konferencji zapowiedzieli też, że materiały mają być utrwalone w postaci publikacji, która zostanie wydana w 2021 roku.
