8 ksiąg z korespondencją m.in. polskich władców, władczyń i dostojników kierowaną do Warmińskiej Kapituły Katedralnej we Fromborku poddano konserwacji w Archiwum Archidiecezji Warmińskiej. Projekt zrealizowany został w ramach ubiegłorocznej edycji konkursu Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych „Wspieranie działań archiwalnych”
Odbiór prac. Monika Bogacz-Walska oraz reporter Tomasz Waszczuk, fot. Archiwum Archidiecezji Warmińskiej.
Zebrane w księgach listy datowane od XVI do XVIII wieku dotyczą różnych spraw wagi państwowej i lokalnej, wydarzeń politycznych, konfliktów zbrojnych, sejmów i sejmików, uroczystości, spraw rodzinnych i majątkowych. Ich lektura może posłużyć lepszemu poznaniu dziejów Polski i Warmii, a w niektórych przypadkach także relacji z państwami sąsiednimi.
Pierwsza strona z poszytu zawierającego odpisy korespondencji w sprawie powstania Bohdana Chmielnickiego (1648-1657)
Adresatami korespondencji są często osoby najwyżej usytuowane w staropolskiej hierarchii społecznej i politycznej – dostojnicy kościelni i państwowi: królowie, kardynałowie, nuncjusze apostolscy, biskupi, książęta, magnaci, szlachta. Listy spisano w językach łacińskim, polskim i niemieckim, jednak pojawia się też kilka w języku we włoskim i francuskim. Wiele z nich ma zachowane pieczęcie lakowe i opłatkowe.
List podpisany przez biskupa krakowskiego, Piotra Gembickiego, z 30 czerwca 1652 r., Archiwum Archidiecezji Warmińskiej.
Na części korespondencji odnaleźć można oryginalne podpisy królów: Władysława IV, Jana Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego i Augusta II i królowych: Ludwiki Marii, Eleonory i Marii Kazimiery oraz pracowników kancelarii królewskiej, biskupów m.in. Piotra Gembickiego, Wacława Leszczyńskiego, Tomasza Ujejskiego, Andrzeja Załuskiego czy Teodora Potockiego. Co ciekawe w jednym z listów występuje też polska nazwa Olsztyna, choć w XVII w. powszechnie używano nazwy niemieckiej.
Podpis króla Władysława IV na liście z 9 sierpnia 1643 r., Archiwum Archidiecezji Warmińskiej.
Zakończenie listu podpisanego przez króla Jana Kazimierza z 10 stycznia 1655 r., Archiwum Archidiecezji Warmińskiej.
Zakończenie listu i podpis prymasa Polski, arcybiskupa gnieźnieńskiego Wacława Leszczyńskiego z 27 kwietnia 1665 r., Archiwum Archidiecezji Warmińskiej.
Nadrzędnym celem przeprowadzonych prac konserwatorskich było zatrzymanie procesu degradacji i dewastacji ksiąg, a przez to polepszenie ich walorów użytkowych i estetycznych oraz zabezpieczenie tych niezwykłych źródeł archiwalnych dla przyszłych pokoleń.
Podczas konserwacji listy najpierw zdezynfekowano (metodą gazową – tlenkiem etylenu), sporządzono dokumentację opisową i fotograficzną ich stanu zachowania oraz zbadano pH papieru. Materiały zostały oczyszczone z zabrudzeń, wzmocnione, wyprasowane, a okładki naprawione. Księgi spoczęły w wykonanych na wymiar opakowaniach ochronnych.
Archiwaliom starano się w miarę możliwości przywrócić ich pierwotny wygląd. Dużą uwagę przywiązano do zachowania wszystkich oryginalnych elementów i jak najmniejszej ingerencji w materiał archiwalny.
W Archiwum Archidiecezji Warmińskiej z listów mogą korzystać naukowcy w celach badawczych oraz studenci, młodzież i uczniowie w procesie dydaktycznym. Większość korespondencji ma także walor estetyczny i kulturowy. Dzięki przeprowadzonej konserwacji w przyszłości możliwe będzie zaprezentowanie zbiorów na wystawach i pokazach.
___
Konkurs dotacyjny pn. „Wspieranie działań archiwalnych” organizowany jest przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Jego celem jest udzielenie wsparcia podmiotom wytwarzającym i gromadzącym materiały archiwalne wchodzące w skład ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego. Przyznawane środki pozwalają na realizację projektów z zakresu opracowywania, udostępniania i zabezpieczania materiałów archiwalnych. O przyznanie dotacji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych ubiegać się mogą m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.
W ramach przeprowadzonych edycji konkursów w latach 2016-2020 dofinansowano 103 projekty. Łączna wysokość przekazanych środków wynosi obecnie ponad 4,8 mln zł.
