Aktualności

Gruntowną konserwację przeszło 28 pergaminowych dokumentów datowanych na lata 1203-1379. Wytworzono je w kancelariach papieży, książąt mazowieckich, kujawskich i pomorskich, biskupów płockich, gnieźnieńskich, chełmińskich, kanoników regularnych oraz krzyżaków. W zbiorze znajdują się takie perełki, jak dokument udzielający przywileje katedrze płockiej z 1345 roku, dokumenty papieża Bonifacego VIII oraz dokumenty wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego.

Konserwacją pergaminów zajęła się dr hab. Weronika Liszewska, prof. ASP wraz ze swoim zespołem. Za pomocą współczesnych technik, mas woskowo-żywicznych, środków konsolidujących i oczyszczających, prasowania i rozciągania, udało się przywrócić dokumentom formę bliską pierwotnej. Jednocześnie konserwatorzy starali się zachować ślady ich ponad sześćsetletniej historii. Konserwację przeszły również pieczęcie oraz ich sznury, stanowiące rzadko spotykany materiał badawczy.

– Spektakularne efekty przyniosło ostrożne oczyszczenie marginesów dokumentu z 1345 roku, w którym „Jan, arcybiskup Edessy i jedenastu biskupów nadają odpusty kościołowi katedralnemu w Płocku” – mówi dr hab. Weronika Liszewska. – Dokument ten, wystawiony w Awinionie, zawiera stosunkowo dużych rozmiarów miniatury stanowiące ciekawy przykład malarstwa gotyckiego. Oczyszczenie lewego marginesu z zabrudzeń ukazało prawie zupełnie przedtem niewidoczny rysunek urokliwego ptaszka, wykonany atramentem. Dzięki konserwacji możliwe było prawdziwe przywrócenie temu cennemu dziełu miniatorskiemu pełnej wartości artystycznej.

Odnowione i zakonserwowane dokumenty pergaminowe znajdują się w magazynie Archiwum Diecezjalnego. Udostępniane są badaczom, pracownikom naukowym oraz wszystkim zainteresowanym historią Płocka i Mazowsza.

– Prace wymagały bardzo specjalistycznej wiedzy i dużego doświadczenia w podejmowaniu decyzji odnoszących się do zakresu możliwego oczyszczania, usuwania materiałów wtórnych i opracowania odpowiedniej metodyki konserwatorskiej. Mam nadzieję, że zarazem wniosą one wkład w rozwój specjalności, jaką jest konserwacja dokumentów pergaminowych – dodaje dr hab. Weronika Liszewska. – Największą trudność techniczną sprawił indywidualny dobór metodyki prostowania dla każdego pergaminu, co trzeba było opierać o szczegółowe badania hydrotermiczne. Drugą ważną kwestią była problematyka usuwania wtórnych reperacji i odpowiedniego zabezpieczenia pieczęci, co stanowiło prawdziwe wyzwanie.

Konserwacja 28 pergaminów z XIII i XIV wieku była drugim z serii projektów dotyczących zabezpieczenia zbiorów płockich i mazowieckich dyplomów. W Archiwum Diecezjalnym trwają obecnie prace nad III etapem.

—

Konkurs dotacyjny „Wspieranie działań archiwalnych” organizowany jest przez Archiwa Państwowe od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego celem jest wsparcie podmiotów, które wytwarzają i gromadzą materiały archiwalne wchodzące w skład ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego. Przyznawane środki pozwalają na realizację projektów z zakresu opracowywania, udostępniania i zabezpieczania archiwaliów. O przyznanie dotacji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych ubiegać się mogą m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.

W ramach przeprowadzonych edycji konkursów w latach 2016-2021 dofinansowaliśmy 120 projektów na łączną kwotę ponad 5,6 mln zł. Obecnie trwa kolejna edycja konkursu.