Aktualności

–  Miło jest mi powitać Państwa na otwarciu wystawy, która poprzedza wręczenie certyfikatów wpisu na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata. Już jutro będziemy mogli uczestniczyć w wyróżnieniu 17 nowych obiektów z 17 instytucji pamięci z całej Polski. To dowód na to, jak bogate i różnorodne jest nasze dziedzictwo – mówiła podczas otwarcia wystawy ministra Hanna Wróblewska. – Dziękuję wszystkim instytucjom, które dbają o te bezcenne skarby: Archiwom Państwowym, bibliotekom, muzeom i fundacjom, a przede wszystkim ludziom, którzy w nich pracują. To dzięki waszej ciężkiej pracy, zaangażowaniu i poświęceniu możemy dzisiaj świętować ten ważny moment.

Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych i przewodniczący Polskiego Komitetu Programu UNESCO Pamięć Świata dr Paweł Pietrzyk przedstawił zgromadzonym genezę Polskiej Listy Krajowej Programu UNESCO Pamięć Świata, która w tym roku obchodzi swoje 10-lecie.

– Tegoroczna 5. edycja Listy Krajowej przypada dokładnie w 10 rocznicę jej powołania. Pierwsza edycja miała bowiem miejsce w 2014 roku i wtedy na Listę trafiło pierwszych 11 obiektów. Możemy powiedzieć, że 10 lat to bardzo mało. I to prawda, to nie jest długi okres ani w historii, ani w życiu człowieka. Jednak, gdy uświadomimy sobie, że w bardzo wielu krajach świata, a przypomnę, że w organizacji UNESCO jest około 200 krajów w tym momencie, w tym w niektórych krajach w Europie, Lista Krajowa do tej pory nie została utworzona, a do tego możemy dodać, że sam Program Pamięć Świata został ustanowiony w 1992 roku, to ta perspektywa wygląda zupełnie inaczej – poinformował zgromadzonych dyrektor Pietrzyk.

Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych przypomniał też, że Polska posiada aż 18 wpisów na Liście Międzynarodowej, co stawia nasz kraj wśród pięciu krajów na świecie z ich największą liczbą – obok Niemiec, Wielkiej Brytanii, Holandii i Korei.

– Dodatkowo na Liście Krajowej, wraz z tegorocznymi wpisami, mamy 75 obiektów. Chciałbym bardzo mocno podkreślić, że jest to wielki wysiłek konkretnych osób. To wielkie zaangażowanie ekspertów zasiadających w Komitecie, ale również pracowników i ekspertów instytucji kultury i instytucji pamięci, składających wnioski o wpis na tę Listę. To jednocześnie wielki sukces samej idei Programu – dodał dyrektor Pietrzyk.

Dyrektor Narodowego Centrum Kultury Robert Piaskowski podkreślił, że „5. edycja Polskiej Listy Krajowej Pamięć Świata to też moment, w którym refleksja o tym, czym jest dziedzictwo dla Polski i czym jest dziedzictwo kulturowe dla Europy, ponownie mocno wybrzmiewa”.

– Mam nadzieję, że wystawa, którą dzisiaj otwieramy, wzbudzi nie tylko zainteresowanie Warszawian, Warszawiaków, Warszawianek, przybywających tutaj na Krakowskie Przedmieście turystów, ale także pojedzie w Polskę i będzie ważnym łącznikiem pomiędzy tym, co nazywamy wspólnym dziedzictwem, ale też wywoła głęboką refleksję nad wspólną historią, która jest fundamentem dla budowania przyszłości we wspólnej Europie – dodał dyrektor Piaskowski.

Sekretarz generalna Polskiego Komitetu ds. UNESCO dr hab. Alicja Jagielska-Burduk wskazała, że wernisaż jest okazją „do refleksji i przypomnienia o znaczeniu Listy, która gromadzi pod szyldem Pamięć Świata obiekty dziedzictwa dokumentacyjnego, szczególnie istotne dla polskiej historii i kultury”.

– Pamięć Świata to nazwa programu UNESCO poświęconego zachowaniu, ochronie, zwiększaniu dostępności i promocji dziedzictwa dokumentacyjnego tzn. treści informacyjnych o szczególnym znaczeniu. Pamięć Świata rozumiana w ten sposób oznacza szansę na rozwój, pogłębienie własnej tożsamości, a także na dialog i porozumienie z innymi.   – mówiła dr hab. Alicja Jagielska-Burduk.

O wyjątkowych obiektach prezentowanych na ekspozycji, opowiedziała kurator wystawy dr hab. Anna Krochmal.

Obiekty na wystawie

Na wystawie podziwiać można 17 skarbów dziedzictwa z 17 instytucji pamięci z Polski i zagranicy:

1. Jeden z dwóch najstarszych rękopisów przechowywanych w Polsce – manuskrypt Praedicationes (Kazania), ok.800 r. – Archiwum i Biblioteka Krakowskiej Kapituły Katedralnej.
2. Nazywany „złotą bullą” języka polskiego – Dokument papieża Innocentego II dla arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, 1136 r.– Archidiecezja Gnieźnieńska.
3. Dokument, który otworzył drogę do tronu Jadwidze Andegaweńskiej – Przywilej koszycki, 17 września 1374 r.–Muzeum Narodowe w Krakowie Oddział Biblioteka Książąt Czartoryskich.
4. Jeden z najstarszych zabytków języka polskiego – Psałterz floriański, koniec XIV – początek XV w. – Biblioteka Narodowa w Warszawie.
5. Najstarszy, kompletny zespół generalnych metryk uniwersyteckich w Polce – Metryka Uniwersytetu Krakowskiego, 1400-1642 – Uniwersytet Jagielloński – Biblioteka Jagiellońska w Krakowie.
6. Jedyna w Polsce księga spisana w kancelarii zastępcy króla – Księga zastępcy króla w Wielkopolsce, 1440 r. – Archiwum Państwowe w Poznaniu.
7. Uznawane za punkt zwrotny w rozwoju parlamentaryzmu polskiego i fundament rozwoju demokracji szlacheckiej – Statuty nieszawskie, 1454 r. – Archiwum Narodowe w Krakowie.
8. Najważniejszy dokument w dziejach Hetmańskiego Grodu – Przywilej lokacyjny miasta Zamościa, 10 kwietnia 1580 r.– Archiwum Państwowe w Zamościu.
9. Polski wkład do historii odkryć geograficznych – Mapa Beniowskiego, 1772 r.–Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego, Polska Akademia Nauk.
10. Epokowy akt polskiego parlamentaryzmu, który wstrząsnął porządkiem powiedeńskim w Europie i stał się testamentem duchowym Wielkiej Emigracji – Akt detronizacji cara Mikołaja I, 25 stycznia 1831 r.–Biblioteka Polska w Paryżu.
11. „Wybitny epos narodowy” nagrodzony literacką Nagrodą Nobla – Chłopi. Powieść współczesna, 1901-1905– Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu.
12. Unikalny symbol silnie rozwiniętej samorządności – Pierwsze posiedzenie Sejmu Śląskiego w Katowicach, 10 października 1922 r.–Archiwum Państwowe w Katowicach.
13. Poruszające świadectwa jednego z najtragiczniejszych wydarzeń w polskiej historii, potwierdzające i dokumentujące sprawstwo zbrodni dokonanej przez Sowietów – Zbiór dokumentów pochodzących z masowych mogił w Katyniu, Charkowie
    i Miednoje, 1900-maj 1940 r.–Muzeum Katyńskie Oddział Martyrologiczny Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
14. Poruszające świadectwo doświadczenia hitlerowskiego terroru, uchwycone w czasie, gdy wielka historia odciska piętno na małych społecznościach – Dziennik Zygmunta Klukowskiego z lat okupacji Zamojszczyzny, 18 listopada 1939-18 marca 1954–Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
15. Zbiór rękopisów dzieł symfonicznych o wyjątkowym znaczeniu dla historii muzyki polskiej drugiej połowy XX w. – Rękopisy dzieł symfonicznych, kameralnych i filmowych Henryka Warsa, 1947-1974–Polish Music Center w Los Angeles.
16. Wyjątkowe świadectwo Złotej Dekady Polskiego Himalaizmu – Spuścizna Jerzego Kukuczki – dokumentacja fotograficzna, 1948-1989–Fundacja Wielki Człowiek w Katowicach.
17. Monumentalny, powstający na przestrzeni dwóch dekad, portret mieszkańców PRL-owskich wsi, miast i miasteczek – Zapis socjologiczny Zofii Rydet, 1978-1990–Fundacja im. Zofii Rydet w Krakowie.

Publikacje

5. edycji Listy towarzyszą dwa wydawnictwa:

• Katalog tegorocznej wystawy, obejmujący poszerzone komentarze historyczne do każdego z prezentowanych obiektów.
• Publikacja jubileuszowa z okazji 10-lecia Listy, przybliżająca wszystkie 75 obiektów uhonorowanych do tej pory wpisem na Listę.

Pobierz wersje elektroniczne wydawnictw:

Katalog wystawy (pdf, 5.35 Mb )

Publikacja jubileuszowa (pdf, 11.55 Mb )

Patronaty i organizatorzy

Wydarzenie pod Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.

Organizatorzy: Polski Komitet Programu UNESCO Pamięć Świata, Archiwa Państwowe

Współorganizatorzy: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowe Centrum Kultury, Kordegarda. Galeria Narodowego Centrum Kultury

Patronat medialny: Polska Agencja Prasowa

Kurator wystawy: dr hab. Anna Krochmal

Przygotowanie wystawy: Podpunkt, MOVIDA

Więcej danych o obiektach wpisanych na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata w tegorocznej i poprzednich edycjach znajdziesz na stronie Pamięć Polski.