W Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie przeprowadzono konserwację 20 z 29 woluminów ze zbioru Act Administratoraliów, należących do najstarszej części zasobu Archiwum. Projekt realizowany był w ramach konkursu Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych „Wspieranie działań archiwalnych”
Acta Administratoralia to akta czynności administratorów diecezji, prowadzonych w okresie wakatów na stolicy biskupstwa krakowskiego. Są one integralną częścią działu staropolskiego stanowiącego najstarszą część zasobu Archiwum. Zbiór Act Administratoraliów został wyodrębniony ze względu na obowiązujące na przestrzeni dziejów prawo, które stanowiło, że wraz ze śmiercią czy translacją biskupa kończyło się urzędowanie kurii i konsystorza, a władzę w diecezji przejmował wikariusz kapitulny. Zwany był on w Polsce właśnie administratorem. Zawarte w tych archiwaliach informacje, uzupełniają obraz dziejów diecezji krakowskiej.
Acta Administratoraliów vol. 14 z okresu 28 marca – 21 grudnia 1642 roku, przed konserwacją, fot. ze zbiorów Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie.
Poddane konserwacji woluminy to atramentowe rękopisy w formie kodeksów. Spisano je na papierze ręcznie czerpanym. Księgi te były przez wieki intensywnie używane. Uszkodzenia mechaniczne, liczne zabrudzenia, degradacja skóry, ubytki oprawy, uszkodzona konstrukcja – to powtarzające się zniszczenia, świadczące o tym, że należały do najczęściej przeglądanej cześć zbiorów Archiwum.
Przeprowadzone prace konserwatorskie miały na celu oczyszczenie wszystkich elementów woluminów, wzmocnienie ich konstrukcji, a także uzupełnienie i połączenie poszczególnych materiałów. Prace wykonała Pracownia EM z Krakowa, zgodnie z opracowanym wcześniej programem konserwatorskim.
Acta Administratoraliów vol. 14 z okresu 28 marca – 21 grudnia 1642 roku, w trakcie konserwacji, fot. ze zbiorów Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie.
Jedna z ksiąg była w przeszłości obiektem szczególnie intensywnej działalności owadów. Znaczny ubytek XVII-wiecznej, drewnianej okładziny to właśnie efekt żerowania tych organizmów, które utworzyły w drewnie gęste korytarze. Podczas prac konserwatorskich konieczny był demontaż tej części zabytkowej oprawy. Odjęta okładzina została wzmocniona, a zniszczony fragment drewna wymieniony. Wzmocnioną deskę zamontowano i obciągnięto zakonserwowaną skórą oryginalnego, zabytkowego obleczenia.
Konserwacja najstarszych Act Administratoraliów z Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie zapewni ich trwałe zabezpieczenie, ochronę i zachowanie dla przyszłych pokoleń. Docelowo zostaną one poddane także digitalizacji i udostępnione w formie cyfrowej.
Acta Administratoraliów vol. 14 z okresu 28 marca – 21 grudnia 1642 roku, po konserwacji, fot. ze zbiorów Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie.
Rękopisy są udostępniane bezpłatnie w ogólnodostępnej czytelni Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie przy ul. Franciszkańskiej 3, a także podczas lekcji biblioteczno-archiwalnych, wystaw czasowych, prezentacji, przedsięwzięć popularyzatorskich.
W przyszłości planowana jest konserwacja pozostałych 9 woluminów ze zbioru Act Administratoraliów oraz kolejnych ksiąg działu staropolskiego.
—
Konkurs dotacyjny pn. „Wspieranie działań archiwalnych” organizowany jest przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Jego celem jest udzielenie wsparcia podmiotom wytwarzającym i gromadzącym materiały archiwalne wchodzące w skład ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego. Przyznawane środki pozwalają na realizację projektów z zakresu opracowywania, udostępniania i zabezpieczania materiałów archiwalnych. O przyznanie dotacji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych ubiegać się mogą m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.
W ramach przeprowadzonych edycji konkursów w latach 2016-2020 dofinansowano 103 projekty. Łączna wysokość przekazanych środków wynosi obecnie ponad 4,8 mln zł.
