Pełna konserwacja trzech XVII-wiecznych ksiąg rękopiśmiennych z zasobu Biblioteki i Archiwum Konwentu Bonifratrów w Krakowie to kolejny efekt prac przeprowadzonych w ramach konkursu Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych „Wspieranie działań archiwalnych”
Zabezpieczeniu poddano Księgę Profesji, Regestr wydatków oraz Inwentarz. Dwa pierwsze obiekty pochodzą z klasztoru bonifratrów w Krakowie – najstarszego konwentu na ziemiach Rzeczpospolitej (Bonifratrzy posługują w Krakowie od 1609 roku), inwentarz zaś z nieistniejącego już dzisiaj klasztoru w Lublinie. Lubelski klasztor został skasowany w XIX wieku, a poddawany konserwacji inwentarz jest jedynym zachowanym źródłem dotyczącym jego wyposażenia. Księgi stanowią bezcenne i unikalne źródła historyczne, jednak ich stan zachowania uniemożliwiał przeprowadzanie badań.
Inwentarz rzeczy kościelnych Oycow Bonifratellow Conventu Lubelskiego z 1677 roku (sygn. A-206) przed konserwacją, fot. Biblioteka i Archiwum Konwentu Bonifratrów w Krakowie.
Inwentarz rzeczy kościelnych Oycow Bonifratellow Conventu Lubelskiego z 1677 roku (sygn. A-206) po konserwacji, fot. Biblioteka i Archiwum Konwentu Bonifratrów w Krakowie.
Konserwacja została przeprowadzona przez wykwalifikowanych konserwatorów dzieł sztuki, specjalizujących się w konserwacji papieru i skóry. Bardzo ciekawym obiektem okazała się Księga Profesji z lat 1615-1867, w której odnotowywano śluby wieczyste braci. Jest ona jedną z najstarszych ksiąg dokumentujących działalność bonifratrów na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej. Jej blok został zszyty z dokumentów uwierzytelnionych wieloma pieczęciami opłatkowymi o różnej masie i kształcie oraz pieczęciami lakowymi. Wcześniejsze zawilgocenie księgi i działanie mikroorganizmów wpłynęło na duże uszkodzenie papieru i mas pieczętnych. Prawie wszystkie pieczęcie opłatkowe odspoiły się i luzem leżały miedzy kartami. Podczas prac wzmocniono osypujące się masy oraz oczyszczono i uzupełniono braki w papierowych „opłatkach”. Poprzez dopasowywanie kształtem i barwą odcisku udało się umieścić wszystkie pieczęcie przy swoich dokumentach i odpowiednio zabezpieczyć. W ramach prac konserwatorskich dokładnie oczyszczono również karty i wyklejki rękopisu, wzmocniono papier, wykonano uzupełnienia ubytków i zabezpieczono skórzaną oprawę.
Księga Profesji przed konserwacją (sygn. Lib.II.16), fot. Biblioteka i Archiwum Konwentu Bonifratrów w Krakowie.
Księga Profesji po konserwacji (sygn. Lib.II.16), fot. Biblioteka i Archiwum Konwentu Bonifratrów w Krakowie.
Księga Profesji przed konserwacją (sygn. Lib.II.16), fot. Biblioteka i Archiwum Konwentu Bonifratrów w Krakowie.
Księga Profesji po konserwacji (sygn. Lib.II.16), fot. Biblioteka i Archiwum Konwentu Bonifratrów w Krakowie.
Regestr wydatków z lat 1639–1645 to jedna z najstarszych ksiąg dokumentujących wydatki Bonifratrów w Krakowie. Znajdują się w nim szczegółowe zapisy dotyczące życia klasztoru – wydatki na żywność, ubrania, artykuły i usługi, lekarstwa dla pacjentów szpitala, wynagrodzenia dla służby, wypłacane jałmużny, oraz koszty związane z oprawą artystyczną najważniejszych świąt i uroczystości. Rękopis księgi uległ zniszczeniom mikrobiologicznym, które osłabiły strukturę papieru. Konstrukcja księgi wymagała ustabilizowania, a oprawa wzmocnienia i zabezpieczenia. Księga została zdemontowana, a każdy z elementów poddano oddzielnej konserwacji.
Regestr wydatków przes mnie Brata Jozefa Złotowskiego Przeora Krakowskiego na kapitule General[nej] obranego – z lat 1639-1645 (sygn. A-20) przed konserwacją, fot. Biblioteka i Archiwum Konwentu Bonifratrów w Krakowie.
Regestr wydatków przes mnie Brata Jozefa Złotowskiego Przeora Krakowskiego na kapitule General[nej] obranego – z lat 1639-1645 (sygn. A-20) po konserwacji, fot. Biblioteka i Archiwum Konwentu Bonifratrów w Krakowie.
Wszystkie obiekty wróciły już do archiwum, gdzie mogą być udostępniane zainteresowanym osobom, a także prezentowane w czasie lekcji archiwalno-bibliotecznych, wystaw i prezentacji.
___
„Wspieranie działań archiwalnych” to konkurs dotacyjny organizowany przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego celem jest udzielenie wsparcia podmiotom wytwarzającym i gromadzącym materiały archiwalne wchodzące w skład ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego. Przyznawane środki pozwalają na realizację projektów z zakresu opracowywania, udostępniania i zabezpieczania materiałów archiwalnych. O przyznanie dotacji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych ubiegać się mogą m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.
W ramach przeprowadzonych edycji konkursów w latach 2016-2019 dotację otrzymało blisko 100 beneficjentów. Łączna wysokość przekazanych środków wynosi obecnie prawie 4 mln zł.
