W Archiwum Diecezjalnym w Płocku poddano konserwacji zbiór XIII-wiecznych dokumentów pergaminowych o wyjątkowym znaczeniu historycznym dla północnego Mazowsza. Należą do niego tak cenne dokumenty jak akt lokacyjny Płocka z 1237 r., czy bulle papieży Grzegorza IX i Aleksandra IV. Projekt prowadzony był w ramach konkursu Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych „Wspieranie działań archiwalnych”
Pracom poddano 37 pergaminowych dokumentów z lat 1219-1288, wytworzonych w kancelariach papieży, książąt mazowieckich, kujawskich i pomorskich oraz biskupów płockich, gnieźnieńskich, chełmińskich i poznańskich.
Uzupełnianie ubytków dokumentu Konrada, księcia mazowieckiego z 7 XI 1231 r., fot. W. Liszewska.
Realizacji zadania podjęła się dr hab. Weronika Liszewska, prof. ASP wraz ze swoim zespołem. Uczeni za pomocą współczesnych technik, używając miejscowo mas woskowo-żywicznych, środków konsolidujących i oczyszczających pergaminy (np. żelatyn), prasując i rozciągając dokumenty, przywrócili im formę bliską pierwotnej. Jednocześnie starali się zachować ślady ich ponad siedemsetletniej historii.
– Konserwacja zespołu płockich dokumentów stanowiła niemałe wyzwanie. Każdy z dokumentów był specyficzny i wymagał podejmowania przez nasz zespół indywidualnych decyzji dotyczących konserwacji. Przy każdym z pergaminów zastanawialiśmy się, jak uratować materiał, dokonując minimum ingerencji w jego formę – mówi prof. Weronika Liszewska.
Dokument Wernera, biskupa chełmińskiego z 1289 roku – przed i po konserwacji, fot. W. Liszewska.
Konserwacji zostały poddane również pieczęcie oraz sznury stanowiące rzadko spotykany materiał badawczy. Prace te okazały się szczególnym wyzwaniem ze względu na bardzo zły stan zachowania pieczęci i przeprowadzone kiedyś niefachowe działania naprawcze.
Dokument papieża Aleksandra IV wystawiony 4. IV 1257 r. w Rzymie – przed i po konserwacji, fot. W. Liszewska.
Odnowione i zakonserwowane dokumenty pergaminowe znajdują się w magazynie Archiwum Diecezjalnego i udostępniane będą zainteresowanym badaczom i pracownikom naukowym. Prace nad aktem lokacji Płocka, najważniejszym dokumentem z grupy, ujawniły nowe, nieznane dotąd fragmenty tekstu, co z pewnością stanie się inspiracją do kolejnych badań nad tym podstawowym dla historii miasta dokumentem.
Projekt był pierwszym z planowanej serii działań mających zabezpieczyć zbiory płockich i mazowieckich dyplomów.
___
Konkurs dotacyjny pn. „Wspieranie działań archiwalnych” organizowany jest przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych od 2016 r. ze środków przekazywanych przez Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Jego celem jest udzielenie wsparcia podmiotom wytwarzającym i gromadzącym materiały archiwalne wchodzące w skład ewidencjonowanego niepaństwowego zasobu archiwalnego. Przyznawane środki pozwalają na realizację projektów z zakresu opracowywania, udostępniania i zabezpieczania materiałów archiwalnych. O przyznanie dotacji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych ubiegać się mogą m.in. fundacje, stowarzyszenia oraz instytucje kościelne i religijne.
W ramach przeprowadzonych edycji konkursów w latach 2016-2020 dofinansowano 103 projekty. Łączna wysokość przekazanych środków wynosi obecnie ponad 4,8 mln zł.
